Vrijzinnig-protestantisme is het tegenovergestelde van orthodox-protestantisme, en verwijst naar het vrijzinnige deel van de protestanten binnen het christendom. In tegenstelling tot de orthodox-protestanten, die strikt vasthouden aan traditionele christelijke opvattingen, laten vrijzinnig-protestanten hun geloof sterker bepalen door de eigentijdse cultuur. In de geschiedenis heeft de vrijzinnigheid zowel rationalistische als meer romantische stromingen gekend.
Nederland[]
In Nederland vallen kerken die zichzelf expliciet vrijzinnig noemen onder het Protestantisme. De vrijzinnige kerken kwamen in het midden van de 19e eeuw op onder invloed van het opkomende humanisme en de verlichting. De Vereniging van Vrijzinnig Hervormden in Friesland werd opgericht in 1904 door dominee Niemeyer uit Bolsward. In 1913 volgde een landelijke vereniging, de VVH. De VVH was een tegenhanger van de gereformeerde kerk. Wel bleef de VVH onderdeel van de Nederlandse Hervormde Kerk, al duurde het in sommige plaatsen nog tientallen jaren voordat de VVH als onderdeel van de Hervormde Kerk werd erkend. Tegenwoordig vormen zij (binnen de PKN) de Vereniging van Vrijzinnige Protestanten in Nederland. Andere vrijzinnige kerkgenootschappen zijn de Remonstrantse Broederschap, de Vrijzinnige geloofsgemeenschap NPB de Algemene Doopsgezinde Sociëteit en de Zwinglibond. Het moderne vrijzinnig-protestantisme vertoont overeenkomsten met Religieus humanisme.
In vrijzinnige kerken wordt beduidend meer dan in orthodox-christelijke kerken ruimte gegeven aan de individuele geloofsbeleving, waarin plaats is voor kritische vragen en waarbij iedere traditie of dogma in twijfel mag worden getrokken. Vrijzinnigheid is het omgekeerde van orthodoxie, waarin vastgehouden wordt aan oude tradities en dogma's. In orthodoxe kerken wordt "wat en hoe" geloofd moet worden in belangrijke mate van bovenaf voorgeschreven, hetzij door kerkleiders, hetzij door de Bijbel. Vrijzinnige kerken hanteren het principe dat de mens Gods Woord beoordeelt, terwijl men in orthodoxe kring ervan uitgaat dat Gods Woord de mens beoordeelt.
Vrijzinnige kerkgenootschappen nemen afstand van de protestantse traditie op een aantal punten:
- Sola Scriptura is niet langer ondubbelzinnig: De Bijbel is geen heilig en onaantastbaar boek, en moet in de context van de tijd en omgeving waarin de verhalen geschreven zijn gelezen worden;
- De Schrift moet beantwoorden aan individuele behoeften in plaats van andersom: "Wat betekent dit voor mij en mijn leven, hier en nu?";
- De eenduidigheid van een persoonlijke God wordt tot een onpersoonlijke "macht": God is het onpeilbare mysterie van het leven;
- Jezus is slechts een voorbeeld voor ethisch handelen: Jezus van Nazareth was niet goddelijk, maar een mens, die naar Gods gelijkenis leefde. Jezus heeft de mens God leren kennen door de mens Zijn woorden uit te leggen en voor te doen hoe te leven;
- De eenduidigheid van de Heilige Geest in de Drie-eenheid wordt tot een onpersoonlijke "kracht": De Heilige Geest is het symbool voor de levensvernieuwing en openbaart zich in het leven van een mens als een kracht, als het goddelijke in de mens.
België[]
In België is dit begrip niet gebruikelijk. Vrijzinnigheid wordt er geassocieerd met atheïsme of agnosticisme, op z'n minst met een houding die volledig buiten de katholieke kerk staat.
Zie ook[]
- unitarisme
- religieus humanisme
- vrijzinnigheid
- vrijzinnig christendom
- protestantisme
- VPRO, voorheen de Vrijzinnig Protestantse Radio Omroep
Externe links[]
- Vereniging van Vrijzinnige Protestanten in Nederland
- Remonstrantse broederschap
- Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB
- Zinprofiel, Vrij & zinnig nieuws over vrijzinnig en interreligieus Europa
- Zinweb, interactief en vrijzinnig trefpunt voor zingeving, spiritualiteit, cultuur en ethiek
- Regionale gemeente voor eigentijds geloven in Gorinchem
Algemeen: Bekering · Bijbel · Bisschop · Charisma · Dogma · Doop · Evangelie · Feestdagen · Kerk · Laatste Oordeel · Liturgie · Richtingen · Synode · Vergeving · Wederkomst · Zonde
Katholicisme: Biecht · Celibaat · Kapelaan · Kardinaal · Liturgisch vaatwerk · Maria · Mis · Pastoor · Paus · Priester
Orthodoxie: Icoon · Jezusgebed · Kruisverheffing · Patriarch · Pope
Protestantisme: Avondmaal · Belijdenis · Dominee · Kerkenraad · Reformatie
Geschiedenis van het christendom