Een processie is een godsdienstige plechtigheid binnen de rooms-katholieke, Oosters-katholieke, Oriëntaals-orthodoxe en Oosters-orthodoxe Kerken. Deze vindt plaats in de vorm van een optocht van geestelijken en andere gelovigen.
In de rooms-katholieke traditie is de belangrijkste processievorm de sacramentsprocessie. Hierbij wordt het Allerheiligste Sacrament plechtig rondgedragen onder een baldakijn. Daarnaast bestaan er ook boeteprocessies (bijvoorbeeld in Veurne), paardenprocessies en jubelprocessies. Ook zijn er processies ter ere van heiligen, waarbij relieken worden meegedragen. Een zeewijding gaat vaak gepaard met een processie.
In de Oosters- en Oriëntaals-orthodoxe kerken worden tijdens processies iconen, waaronder het Kruis, kerkvaandels en het Evangelieboek meegedragen. Tijdens een processie wordt altijd gezongen en wordt het Evangelie bewierookt.
België[]
België kent een zeer rijke en oude processiecultuur. In de provincie Vlaams-Brabant alleen al trekken jaarlijks nagenoeg honderd processies uit.
- Affligem: Bidtocht op 15 augustus
- Antwerpen: Processie Heilig Sacrament, Hemelstraat
- Antwerpen: Sint-Paulus-Processie
- Banneux: de processie van Onze Lieve Vrouw van Fatima
- Bolderberg: Kaarskensprocessie op de vooravond van 15 augustus
- Booischot: Maria-ommegang (15 augustus)
- Brakel: processie in Opbrakel (15 augustus)
- Brugge: de Heilig-Bloedprocessie op Onze Lieve-Heer Hemelvaart
- Brugge: de Brugse Belofte (al sinds 1304, op Maria Hemelvaart (15 augustus))
- Brugge: de Sacramentsommegang in het begijnhof op Sacramentsdag
- Brugge: processie Onze-Lieve-Vrouw van Blindekens op 15 augustus
- Brussel: Processie Heilig Sacrament, St. Jozefskerk, Frère Orbanplein
- Doornik : Grote Processie voor Onze-Lieve-Vrouw van Vlaanderen die ook Onze-Lieve-Vrouw van Doornik is.
- Duffel: Kaarskensprocessie op de vooravond van 15 augustus
- Eine : Sint-Eligiusommegang en paardenzegening.
- Gistel: St.-Godelieveprocessie (zondag na 5 juli)
- Grimbergen: de Sint-Servaasommegang (13 mei of zondag erna - in 2005 was er een Sint-Servaasevocatie)
- Hakendover (nabij Tienen): de Paardenprocessie (op Paasmaandag)
- Halle: de Mariastoet (tweejaarlijks : 2002, 2004, 2006, ... op Pinksterzondag)
- Hasselt: zevenjaarlijkse processie die gehouden wordt ter ere van de Virga Jesse (1996, 2003, 2010, ...)
- Heist-aan-Zee: processie Ster der Zee met zeewijding op 15 augustus
- Hoegaarden: de Palmprocessie (op Palmzondag)
- Hoogstraten: de Heilig Bloed-processie
- Ieper: Onze-Lieve-Vrouw van Thuyne
- Imde: ter ere van Onze-Lieve-Vrouw der Kranken (eerste zondag van juli)
- Itter: de processie van de Onze-Lieve-Vrouw van Itter
- Kampenhout: de Boeteprocessie ter ere van Onze-Lieve-Vrouw op de Tweede Pinksterdag (Tweede Sinksendag).
- Kalfort: de Maria-ommegang (tweede zondag na 15 augustus)
- Kalfort: Onze-Lieve-Vrouw ten Traan
- Kortenbos: Onze-Lieve-Vrouw Behoudenis der Kranken
- Langdorp: Sint-Pieter 15 augustus(opnieuw sinds 2OO7)
- Lede: De Mariale Processie ter ere van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën (sinds 1414, op Drievuldigheidszondag)
- Leffinge: de ommegang Onze Lieve Vrouw
- Lembeek: de Veroonmars of Sint-Veroonprocessie (Paasmaandag)
- Lier: de Sint-Gummarusprocessie (zondag na 10 oktober)
- Lier: sacramentsprocessie in het begijnhof (zondag na Sacramentsdag)
- Mechelen: de Hanswijkprocessie (derde zondag na Pinksteren)
- Moelingen: Mariaprocessie op 15 augustus
- Moerzeke: Halfoogstprocessie (15 augustus)
- Oostmalle: kaarskensprocessie (15 augustus)
- Oostende: zeewijding
- Opwijk: een jubelprocessie: de Sint-Pauluspaardenprocessie
- Oud-Heverlee: processie van Onze Lieve Vrouw van Steenbergen (15 augustus)
- Poederlee: Heggestoet
- Perk: de processie ter ere van Onze-Lieve-Vrouw
- Rutten: Sint-Evermarusfeesten op 1 mei
- Scherpenheuvel: de Kaarskensprocessie (eerste zondag na Allerheiligen)
- Sint-Lenaarts: processie ter ere van de heilige Leonardus
- Tongeren: de Kroningsfeesten (om de zeven jaar : 1988, 1995, 2002, 2009, ... in juli)
- Veerle: processie op 15 augustus
- Veldwezelt: de Sacramentsprocessie
- Veurne: de Boeteprocessie van Veurne (laatste zondag van juli)
- Vilvoorde: Onze Lieve Vrouwe van Troost
- Viversel: Sacramentsprocessie op 15 augustus
- Waanrode: Sint-Bartholomeusprocessie op zondag 24 augustus of eerstvolgende zondag
- Wenduine: Zeewijding (Pinkstermaandag)
- Wever: processie van de Heinkensberg op 15 augustus
- Wezet: Sint-Hadelinusprocessie op de derde zondag in september
- Zemst: Ommegang op 15 augustus
- Zoutleeuw: de Sint-Leonardusprocessie (Pinkstermaandag)
- Zutendaal: Grote Mariaprocessie op 15 augustus
Tussen België en Nederland[]
- de Kaarskensprocessie in Baarle (eerste zondag na Maria-Tenhemelopneming)
Nederland[]
Onder de Nederlandse wet waren processies gedurende lange tijd alleen toegestaan in plaatsen waar deze al in 1848 bestonden. Processies komen dan ook nog steeds met name voor in die plaatsen. Bij de grondwetsherziening van 1983, die in 1989 van kracht werd, verdween dit processieverbod.
Van de opheffing van het processieverbod werd in Nederland voor de eerste maal gebruikgemaakt in het jaar 2002, toen in Utrecht een Willibrordprocessie werd gehouden, onder het motto "Geloven mag gezien worden". De processie was het initiatief van een van de pastores van de Binnenstadparochie Utrecht, pastor N.M. Schnell, de verantwoordelijke voor de Sint-Catharinakathedraal, waar zich een schrijn met relieken van St. Willibrord bevindt. Inmiddels is de Willibrordprocessie, waarin de reliekschrijn wordt meegedragen, een jaarlijks weerkerend evenement geworden.
- Amsterdam: de Stille omgang in Amsterdam in maart ter herdenking van Het mirakel van Amsterdam uit 1345
- Amsterdam: de sacramentsprocessie op Sacramentsdag vanuit de Amsterdamse Onze Lieve Vrouwekerk.
- Azewijn: de eerste zondag na 21 september (naamdag H. Mattheus), de kermiszondag.
- Bergen op Zoom: de Maria Ommegang
- Boxmeer: De Boxmeerse Vaart trekt 14 dagen na Pinksteren.
- Boxtel: de Bloedprocessie op de eerste zondag na Pinksteren
- Breda: de Niervaertprocessie op Sacramentsdonderdag (de tweede donderdag na Pinksteren)
- Delft: de Maria van Jesse Ommegang op de eerste zondag na St. Odulfus (12 juni)
- Duiven: Sacramentsprocessie op laatste zondag van augustus
- Eijsden: de Bronk op de 2e zondag na Pinksteren
- Gerwen: sacramentsprocessie op zondag na Sacramentsdag vanuit de Oude R.K. St. Clemenskerk, Heuvel 23.
- Grevenbicht : De pinksterprocessie op pinkstermaandag, trekt vanuit de R.K. Catharinakerk, Aan de greune poal 26
- Groessen: Sacramentsprocessie, Groessense omdracht op de zondag Trinitatis, de zondag na Pinksteren
- 's-Hertogenbosch: de Stille Omgang met de Zoete Moeder.
- Houthem-Sint-Gerlach: Kruisprocessie in de week voor Hemelvaart, Sacramentsprocessie op Eerste Pinksterdag
- Huissen: de Umdracht
- Laren (Noord-Holland): de Sint Jansprocessie op 24 juni
- Lobith: Sacramentsprocessie op de 7° zondag van Pasen, zondag na Hemelvaart
- Luyksgestel: Sacramentsprocessie op de tweede zondag na Pinksteren
- Maastricht: de Stadsprocessie (St. Servaasprocessie) op de zondag na het feest van de H. Servatius
- Maastricht: de Heiligdomsvaart in Maastricht (zevenjaarlijks: 1997, 2004, 2011 etc. in juni)
- Maastricht: de Bidwegprocessie van de Onze Lieve Vrouwekerk in Maastricht naar het genadebeeld Sterre der Zee, vanuit de kerk van de Minderbroeders op Paasmaandag
- Meerssen: de sacramentsprocessie op Sacramentsdag vanuit de Basiliek van het H. Sacrament
- Neer: Mariaprocessie
- Nunhem: de Sint Servaasprocessie in Nunhem bij Roermond op de zondag voor Hemelvaart
- Nuth: Sacramentsprocessie
- Overdinkel: de St. Gerardus Majella-processie
- Sittard: de St.-Rosaprocessie sinds 1667 op de laatste zondag in augustus
- Valkenswaard: de Handelse Processie naar Handel in het voorlaatste weekeinde van juni
- Venray: de Sacramentsprocessie Begin jaren '60 afgeschaft en hervat in 2008
- Wehe-den Hoorn naar de Bedroefde Moeder van Warfhuizen: Broederschap van Onze Lieve Vrouwe van de Besloten Tuin. Vanwege het winderige klimaat in het uiterste noorden van de provincie Groningen neemt men alleen vaandels en een kruis mee. Op de vooravond van Palmzondag lichtprocessie van de jongeren van het bisdom Groningen-Leeuwarden (over dezelfde route.)
Andere landen[]
In andere landen bestaat er ook een processiecultuur zoals in Duitsland, Oostenrijk, Spanje, Italië en Polen. In het Heilige Land worden door bedevaartgangers processies houden in de Heilige Stad Jeruzalem.
Wetenswaardigheid[]
De processierups dankt haar naam aan deze plechtigheid omdat deze rupsen ook in een lange stoet achter elkaar lopen.
Zie ook: Semana santa, de Goede week in Spanje met honderden processies en Bedevaart |
ca:Processó religiosa el:Λιτανεία eo:Procesio et:Protsessioon fi:Ristisaatto fr:Procession (cortège) it:Processione li:Brónk lt:Procesija no:Prosesjon pt:Procissão ru:Крестный ход sv:Procession