Paus Benedictus XVI

Paus Benedictus XVI - Paus Benedictus XVI: korte video

Benedictus XVI
Joseph Alois Ratzinger
16 april 1927
Paus
stroming	Rooms-Katholieke Kerk
Voorganger	Johannes Paulus II
Opvolger	-
zetel	Vaticaanstad
|}
Het wapen van Benedictus XVI

Benedictus XVI, geboren als Joseph Alois Ratzinger (Marktl am Inn, 16 april 1927) is een Duitse rooms-katholieke geestelijke. Hij is als zodanig de 265e paus van de Katholieke Kerk. Hij werd op 19 april 2005 verkozen tijdens het conclaaf van april 2005, dat werd gehouden na de dood van paus Johannes Paulus II. Als paus staat Benedictus XVI aan het hoofd van de Katholieke Kerk en is hij de soeverein van Vaticaanstad.

Levensloop

	Latijn: De Gloria Olivae
	”De glorie van de olijf” (bij de interpretatie van dit motto ligt de nadruk op het feit dat de kardinaal de naam Benedictus aannam, verwijzend naar Sint Benedictus van Nursia wiens symbool een olijftak was. Als andere uitleg wordt gegeven, dat paus Benedictus XVI voordat hij paus werd kardinaal-bisschop was van Velletri-Segni, een plaats die in haar stadswapen 3 olijfbomen heeft.)
	Naar de “Profetie van de pausen” door Sint Malachias

Jeugd

Ratzinger werd geboren als de zoon van politieagent Joseph Ratzinger sr. en de uit Rimsting bij Chiemsee afkomstige kokkin Maria Peintner, als jongste in een gezin van drie kinderen: Maria (7 december 1921 - 2 november 1991), Georg (15 januari 1924) en hijzelf. Hij bracht zijn jeugd door in Traunstein, een kleine stad nabij de Oostenrijkse grens. Joseph Ratzinger sr. was een criticus van de nazi-regering, weigerde zelfs als agent lid te worden van de NSDAP en het gezin Ratzinger vluchtte sterk in het geloof tijdens de woelige jaren '30. Ratzinger werd in 1941, zoals sinds 1939 op straf van internering alle Duitse seminaristen gedwongen werden te doen, lid van de Hitlerjugend. De Frankfurter Allgemeine Zeitung bericht, dat de seminaristen in de ogen van de nazi's makkelijke doelwitten waren en verdacht van anti-nazistische houding. In 1943 werd hij samen met de rest van zijn klas ingezet bij het luchtafweergeschut dat een BMW-fabriek verdedigde. In 1944 werd hij bij de Reichsarbeitsdienst in Burgenland en Hongarije ingezet bij de aanleg van pantserbarrières. Enkele dagen voor de definitieve Duitse overgave in 1945 deserteerde hij uit het uit elkaar vallende Duitse leger en keerde terug naar Traunstein, waar de jonge soldaat door de Amerikanen krijgsgevangen werd gemaakt.

Studies en roeping

Na zijn studies aan het gymnasium aldaar ging hij op 18-jarige leeftijd van 1946 tot 1951 filosofie en theologie studeren aan de filosofisch-theologische hogeschool in Freising en aan het Georgianum van de universiteit van München. Naar eigen zeggen (in een interview met Peter Seewald) werd hij vooral beïnvloed door het werk van Gertrud von Le Fort, Ernst Wiechert, Fjodor Dostojevski, Elisabeth Langgässer, Theodor Steinbüchel, Martin Heidegger en Karl Jaspers. Op 29 juni 1951 werd hij samen met zijn broer Georg tot priester gewijd in Freising door kardinaal Michael von Faulhaber van München. In 1951 was hij korte tijd parochievicaris in München-Moosach (Sankt Martin-parochie). Van 1951-1952 was hij dat in München-Bogenhausen (Heilig Blut-parochie). Van 1952 tot 1954 doceerde hij aan het priesterseminarie van het aartsbisdom München-Freising.

In 1953 behaalde Joseph Ratzinger zijn doctoraatsdiploma in de theologie op het proefschrift Volk und Haus Gottes in Augustinus' Lehre von der Kirche.

Ratzinger doceerde van 1954 tot 1957 dogmatiek en fundamentele theologie aan de filosofisch-theologische hogeschool te Freising. In 1957 behaalde hij zijn Habilitation aan de universiteit van München met een onderzoek over Bonaventura. Van 1958 tot 1959 was hij hoofddocent dogmatiek en fundamentele theologie aan de filosofisch-theologische hogeschool in Freising. Van 1959 tot 1963 had hij als professor een leerstoel aan de universiteit van Bonn voor fundamentele theologie. Hij was een officiële concilietheoloog (peritus) van het Tweede Vaticaans Concilie van 1962 tot 1965 als assistent van kardinaal Joseph Frings, aartsbisschop van Keulen. Ratzinger stond bekend als een vertegenwoordiger en pleitbezorger van radicale veranderingen. Op het Concilie trad hij vaak samen op met moderne theologen als Karl Rahner SJ, door wie Ratzinger zelf sterk beïnvloed was, en de modernistische theoloog Hans Küng.

Van 1963 tot 1966 was hij professor met een leerstoel voor dogmatiek en dogmageschiedenis aan de universiteit van Münster. Van 1966 tot 1969 was hij professor met dezelfde leerstoel aan de Universiteit van Tübingen. Daar doceerde in die dagen ook de Zwitserse theoloog Hans Küng, die Ratzinger inofficieel voordroeg voor een leerstoel. Ratzinger kon zich aanvankelijk vinden in Küngs theologie, waarin de interreligieuze dialoog een belangrijke plaats inneemt, maar later enige katholieke geloofswaarheden worden opgegeven (vooral de onfeilbaarheid van de Paus). Ratzinger distantieerde zich later echter van deze theologische opvattingen ten voordele van een grotere trouw aan de katholieke geloofsleer van Paulus VI. Van 1969 tot 1977 was Ratzinger professor met nogmaals dezelfde leerstoel aan de universiteit van Regensburg. Ratzinger is (ere)lid van de katholieke studentenverenigingen K.D.St.V. Rupertia Regensburg, K.A.V. Capitolina Rom en K.D.St.V. Alcimonia Eichstätt, die behoren tot het Cartellverband der katholischen deutschen Studentenverbindungen.

Hij was in 1972 medeoprichter van het theologische tijdschrift Communio, samen met Hans Urs von Balthasar, Henri de Lubac, Yves Congar, Walter Kasper en anderen. Dit tijdschrift was een meer gematigd theologisch magazine, dat als tegenhanger van het radicalere Concilium moest dienen. Ratzinger had voor 1972 echter vaak voor Concilium geschreven. Communio wordt tegenwoordig gepubliceerd in vele talen, waaronder het Engels, Duits, Spaans en Nederlands.

Van 1976 tot 1977 was hij korte tijd vicepresident van de universiteit van Regensburg.

Aartsbisschop en kardinaal

Hij werd op 28 mei 1977 tot aartsbisschop van München en Freising gewijd. Het was voor het eerst sinds lange tijd dat iemand uit Beieren op deze zetel werd benoemd. Benedictus koos als wapenspreuk Cooperatores veritatis (Medewerkers van de Waarheid). Tijdens het consistorie van 27 juni van dat jaar werd hij tevens kardinaal, hij kreeg de Santa Maria Consolatrice al Tiburtino als titelkerk. Paulus VI creerde hem tegelijk met Kardinaal Bernardin Gantin. Later datzelfde jaar werd hij nog hoofddocent aan de universiteit van Regensburg.

Joseph Ratzinger (rechtsonder, naast de doodskist) tijdens de begrafenismis van paus Johannes Paulus II

Prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer

Hij werd op 25 november 1981 prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer en tevens benoemd tot president van de Pauselijke Bijbelcommissie en van de Internationale Theologencommissie; zijn ontslag als aartsbisschop van München en Freising werd op 15 februari 1982 aanvaard. Van 1986 tot 1992 was hij voorzitter van de Pauselijke Commissie voor het opstellen van de nieuwe Catechismus van de Katholieke Kerk.

Tot 1991 deelde hij een bescheiden flat in Rome met zijn zuster. In dat jaar kreeg hij echter een kleine hersenbloeding, waar hij bijzonder snel overheen gekomen is.

Op 5 april 1993 werd hij gepromoveerd tot kardinaal-bisschop; hij werd titulair bisschop van het suburbicaire bisdom Velletri-Segni. Op 9 november 1998 werd hij vice-deken en op 30 november 2002 deken van het College van Kardinalen; hierdoor krijgt hij het suburbicaire bisdom Ostia erbij.

Tijdens de afgelopen sedisvacatie na Johannes Paulus II stond hij op de hoogste plaats in de hiërarchie van de Rooms-Katholieke Kerk. Door het tijdschrift TIME Magazine werd hij in april 2005 genoemd als een van de 100 invloedrijkste mensen in de wereld.

Hij leidde de Mis bij de begrafenis van Johannes Paulus II. Hierbij baarden zowel zijn lofprijzing voor Johannes Paulus II, als het geven van de H. Communie aan de oecumenische-protestant Frère Roger Schutz veel opzien. Ratzinger zat tevens het conclaaf van 2005 voor. Enkele weken na het overlijden van Johannes Paulus II werd hij op 19 april 2005 verkozen tot de 265e paus.

Paus

De paus in de pausmobiel kort na zijn aanstelling

Tijdens de vierde stemronde in de Sixtijnse kapel op 19 april 2005 werd kardinaal Joseph Ratzinger tot paus verkozen. Dit werd om 18.45 uur bekendgemaakt door Mgr. Jorge Arturo Kardinaal Medina Estevez, Kardinaal-protodiaken van het College van Kardinalen, die op het balkon van de Sint-Pieterskerk de Latijnse woorden sprak:

Annuntio vobis gaudium magnum; habemus Papam! Eminentissimum ac Reverendissimum Dominum, Dominum Josephum, Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalem, Ratzinger, qui sibi nomen imposuit Benedicti XVI (= decimi sexti).

Vertaling:

Ik verkondig u met grote vreugde; we hebben een Paus! De meest eminente en Eerwaarde Heer, de Heer Joseph, kardinaal van de Heilige Roomse Kerk, Ratzinger, die de naam Benedictus XVI heeft aangenomen.

Keuze van de naam

De naam Benedictus betekent 'de gezegende'. De paus werd geboren op 16 april, de dag waarop men het feest van de Heilige Benedictus Josef Labre (1748–1783) viert, die ook als de Heilige Pelgrim bekend staat.

Benedictus XVI gaf bij zijn eerste audiëntie op 27 april 2005 op het Sint-Pietersplein uitleg over zijn naamkeuze. Hij verwees hierbij naar Benedictus XV, die de Kerk door de woelige tijd van de Eerste Wereldoorlog leidde, en daarom ook wel de Vredespaus wordt genoemd. Benedictus XVI wil trachten de vrede te bewaren. Ook refereerde hij toen aan de Heilige Benedictus van Nursia, de Vader van het westerse monnikendom en medepatroon van Europa, die herinnert aan de christelijke wortels van Europa. Benedictus XVI is voorstander van de Europese Unie, maar zou graag een uitdrukkelijke vermelding van de christelijke wortels in de Europese Grondwet en in andere belangrijke publicaties van de Europese Unie willen zien. Het nochtans ontbreken daarvan ontlokt bij hem scherpe kritiek.

Opvolging als prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer

Op 13 mei 2005 stelde paus Benedictus de aartsbisschop van San Francisco William Joseph Levada aan als de nieuwe prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer.

Opvolging als prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer

Op 13 mei 2005 stelde paus Benedictus de aartsbisschop van San Francisco William Joseph Levada aan als de nieuwe prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer.

Opvattingen

Standaard van Benedictus XVI tussen de vlag van Polen en de vlag van Krakau aan de muur van de Sint Florianskerk in Krakau

Tijdens het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) behoorde toen nog kapelaan Josef Ratzinger tot de "progressieve" fractie van bisschoppen en concilievaders, tezamen met Hans Küng en vele anderen. Hij was concilieperitus (adviseur) voor kardinaal Josef Frings van Keulen, die tijdens zijn bisschopsregering op de aartsbisschoppelijke zetel van Keulen zich had ontwikkeld van gematigd conservatief tot progressist. Ratzinger werd tijdens het Concilie door sommigen gezien als een boegbeeld van het zogenaamde (neo-)modernisme. Later zou hij steeds meer afstand nemen van zijn eertijds bijna revolutionaire imago, na het aanschouwen van de uitwerkingen van het ultraprogressisten vanaf het einde van het Concilie, maar vooral na 1968. Ratzinger werd hierna steeds vaker gezien als "conserverend" of "conservatief", hoewel hij zelf beweert, dat hijzelf nooit iets van zijn toen als progressief geldende opvattingen heeft opgegeven. De kardinaal beweerde meermaals, dat niet híj conservatiever, maar de overige West-Europese geestelijken en theologen eenvoudigweg nóg progressiever geworden zijn. Zijn toenmalige opvattingen van het Concilie deelt hij nog altijd, gaf hij toe.

Ratzinger staat echter, sinds hij in 1981 prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer werd, bekend als iemand met orthodoxe katholieke opvattingen. Hij houdt vast aan de reeds eeuwen geldende opvattingen van de Rooms-Katholieke Kerk inzake celibaat, dat materialistische opvattingen in de theologie dwalingen zijn, dat een op homoseksualiteit gebaseerde levenspraktijk in strijd is met de leer en de ethiek van die Kerk, dat de rechten van de vrouw geëerbiedigd moeten worden en dat de milieuproblematiek ontstaat uit een gebrek aan solidariteit. Condoomgebruik en sommige andere vormen van anticonceptie bestempelde hij net als zijn voorgangers als immoreel, aangezien het katholiek huwelijkssacrament ervan uitgaat dat man en vrouw in het huwelijk een eenheid vormen en deze niet mag worden gescheiden, door de huwelijksdaad onmogelijk te maken. De bestrijding van aids is volgens hem gebaat bij een monogaam gezinsleven en niet bij een promiscue levensstijl, al dan niet met condoomgebruik. Ratzinger lijkt echter minder de nadruk te willen leggen op de morele, seksuele problematiek rond contraceptie en eerder theologische doelstellingen te hebben die over de vorm van de Kerk zelf gaan.

Volgens Ratzingers aanhangers vertegenwoordigen zijn opvattingen het conservatieve katholicisme en wordt hij door hen op handen gedragen. Anderen, die Ratzinger veelal als te conservatief of oerconservatief bestempelen, gaven hem weinig vleiende bijnamen als 'de Rottweiler van God' en 'de pantserkardinaal'.

In een groot deel van de Nederlandse en Vlaamse pers, die op een paus met een ander profiel hadden gehoopt, veroorzaakte de keuze van Ratzinger tot Benedictus XVI consternatie wegens zijn (vermeende) opvattingen omtrent andere godsdiensten en kwesties zoals abortus, euthanasie en homoseksualiteit. Ondanks mediageruchten die op het tegendeel wijzen, mogen celibataire homoseksuelen onder Benedictus XVI wel priester worden en blijven.

Benedictus XVI vindt zichzelf evenwel nog altijd een gematigde progressief. Hij wil alleen met zijn veranderingen niet te hard op de gelovige massa van de Kerk vooruitlopen. Zijn veranderingswil, die hij op het Tweede Vaticaans Concilie tentoonspreidde, is in het geheel niet veranderd. Slechts zijn wijze waarop hij zaken in de Kerk wil veranderen, is gematigd, aldus toenmalig kardinaal Ratzinger in Entretien sur la Foi.

In mei 2007 verklaarde de paus dat missionarissen vaak tijdens de kolonisatie van Latijns-Amerika de rechten van indianen hebben geschonden en hen onder dwang hebben bekeerd tot het christendom. Rechtengroeperingen hebben de paus bekritiseerd omdat hij volhield dat de indianen al voordat de Europese veroveraars in Latijns-Amerika aankwamen op zoek waren naar Christus, uiteraard zonder dat ze zich hiervan bewust waren.

Kerkelijke aangelegenheden

Op binnenkerkelijk gebied is hij voorstander van minder centralisme en meer macht voor de lokale bisschoppen: het concilie-principe van collegialiteit. In zijn eerste optredens als paus heeft Benedictus wel de nadruk gelegd op het grote belang van kerkelijke eenheid. De verscheidenheid van opvattingen onder bisschoppen en priesters lijkt zich onder Benedictus XVI eveneens te handhaven. Dit bleek uit de verscheidenheid van onderlinge opvattingen tijdens de Romeinse synode over de eucharistie in oktober 2005.

Kerkelijke discipline

Als prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer lette Joseph Ratzinger op de omgang met de geloofsleer in de duizenden bisdommen van de Kerk. Uit hoofde van zijn functie wees hij soms uitwassen af. Hij bracht in zijn functie veelal vermanende adviezen uit aan dissidente theologen en bisschoppen.

In een vroegere brief gedateerd uit 30 september 1985 berispte Ratzinger ambtshalve de aartsbisschop van Seattle Raymond Hunthausen. Uit onderzoek bleek dat Hunthausen gescheiden katholieken hertrouwde zonder raadpleging van de kerkelijke rechtbank in zijn bisdom en regelmatig gedane uitspraken van de rechtbank negeerde. Bovendien werd hij gewezen op de onaanvaardbaarheid van het uitvoeren van sterilisaties in de katholieke ziekenhuizen in zijn diocees. Hunthausen werd bovendien gekritiseerd vanwege de omgang met de sacramenten in Seattle, nl. het vervangen van de biecht door een vrijblijvende openbare boetedienst, het laten uitoefenen van het priesterschap door uitgetreden en gehuwde gelaïceerde priesters, het toelaten van vrouwen tot priesterlijke taken in weerwil van de instructie Inter Insigniores, waardoor deze taken sacramenteel ongeldig vervuld werden. Dezelfde kerkelijke problemen en misstanden speelden, volgens Rooms-Katholieke bronnen, ook in het merendeel van de West-Europese bisdommen. Deze ontvingen echter geen duidelijke berisping. Hunthausens uitspraak over de marinebasis Puget Sound Naval Shipyard, waar nucleaire bommen opgeslagen waren, als "het Auschwitz van Puget Sound" en zijn politieke activiteiten werden evenmin goedgekeurd ("een bisschop mag zich niet in dienst van de politiek stellen"). Tegelijkertijd werden de hevigste critici van Hunthausen terechtgewezen op grond van overdrijving.

Liturgie

Ratzinger heeft zich in zijn boeken, bijvoorbeeld Der Geist der Liturgie - Eine Einführung (1999), duidelijk uitgesproken tegen de liturgische chaos die volgens hem in de Rooms-Katholieke Kerk na de liturgische hervorming van na het Tweede Vaticaans Concilie heerst. Als kardinaal bezocht hij onder meer de bekende Liturgische Conferenties van de Franse Benedictijnenabdij te Fontgombault, waar ook voorstanders van de voor-conciliaire Tridentijnse liturgie hun standpunten duidelijk toelichtten. Ratzinger heeft altijd een zekere waardering kunnen opbrengen voor het liturgische streven van vele groepen die de Tridentijnse liturgie een warm hart toedragen, of zelfs als enig geschikte liturgie zien (Traditionalisme). Hij celebreerde bij de Petrusbroederschap als kardinaal enige keren de oude Latijnse Tridentijnse H. Mis. Echter kan Ratzinger niet als behorend tot de traditionalistische factie binnen de Kerk gezien worden. Hij sprak zich soms ook fel uit tegen dit zogenaamde traditionalisme. In 1988 was hij de verantwoordelijke onderhandelaar van de Heilige Stoel in de kwestie rond de omstreden en geëxcommuniceerd geachte aartsbisschop Marcel Lefebvre en diens Priesterbroederschap Sint Pius X. Ratzinger toonde zich een keiharde, maar diplomatieke onderhandelaar. De kardinaal was in latere jaren wel te vinden voor een meer vrijere toelating van de Tridentijnse liturgie, die vanaf 1988 tot 7 juli 2007 slechts onder moeilijke administratieve en praktische voorwaarden gebruikt kan worden. Zelf waardeert hij eveneens de nieuwe misorde van Paulus VI (Novus Ordo Missae), volgens welke hij zelf normaal de Mis opdroeg tot op heden. Op 7 juli 2007 werd een Motu proprio Summorum Pontificum gepubliceerd, waarin de Tridentijnse Mis volgens het Missale Romanum uit het pontificaat van Johannes XXIII als buitengewone vorm overal is toegestaan uit pastorale overwegingen (indien plaatselijke gelovigen daarom verzoeken). Overigens benadrukte de paus tijdens een persconferentie in de marge van zijn bezoek aan Lourdes, in 2008, dat hij met dit Motu proprio geenszins bedoeld heeft de liturgie van het concilie te willen terugdraaien: "Het is duidelijk dat de vernieuwde liturgie [van 1969] de huidige liturgie van de kerk is". Het toestaan van de Tridentijnse Mis, noemde hij bij diezelfde gelegenheid: "een daad van Liefde en van pastorale tolerantie"

In zijn boeken heeft toenmalig kardinaal Ratzinger wél meermaals opgeroepen tot een zogenaamde Reform of the Reform, namelijk een herbronning van de Nieuwe Liturgie van Paulus VI en een uitroeien van liturgische misbruiken. Hiertoe neemt Ratzinger weliswaar de Tridentijnse liturgie en spiritualiteit als een belangrijke inspiratiebron, maar hij wordt hierin niet gesteund door de meeste traditionalistische groepen, omdat deze enkel de (herinvoering van) oude en organisch gegroeide Tridentijnse liturgie, zonder aanpassingen, als de oplossing voor de liturgische crisis in de Katholieke Kerk zien.

Tijdens het pontificaat van Benedictus XVI is al duidelijk te zien dat de Nieuwe Liturgie van Paulus VI, in het Latijn, zijn volle aandacht heeft en met grote zorg omringd wordt. Tijdens het pontificaat van Johannes Paulus II werden pauselijke Missen daarentegen juist gekenmerkt door inculturatie en de volkstaal.

Benedictus XVI is echter helemaal niet tegen alle vernieuwingen in de eredienst. Dit bleek tijdens de pauselijke eucharistieviering tijdens de Wereldjongerendagen in Keulen, in augustus 2005, waarin eigentijdse zang, geklap, sfeercreatie en ritme een rol speelden. Onbekend is in hoeverre de pontifex zelf de hand had in de bepaling van de liturgische zang ter plaatse.

Gezien zijn opvattingen aangaande oecumene, is het ook niet verwonderlijk, dat hij naast een historische waardering voor de traditionele Romeinse liturgie in de huidige context, ook positieve woorden over had voor de protestantse liturgiehervorming in de 16e eeuw, waarvan de katholieken nog altijd zouden kunnen leren in bepaalde opzichten. (J. RATZINGER, Feast of Faith, 1981, p. 144)

Priesterwijding

Ratzinger heeft het principe gehandhaafd dat vrouwelijke priesters niet in het katholieke geloof passen. Hij verklaarde als prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer nogmaals, dat het Motu proprio Ordinatio Sacerdotalis, waarin Johannes Paulus II vrouwelijke priesters als een onmogelijkheid leerde, een zogenaamde de fide, dat is: voor alle katholieken verplichte én definitieve geloofsuitspraak was.

Oecumene

In 2000 verscheen onder Ratzingers verantwoordelijkheid de verklaring Dominus Iesus. Het Rooms-Katholieke dogma dat verlossing slechts via Jezus Christus en diens Kerk (volgens de katholieke leer het meest volmaakt aanwezig in de Rooms-Katholieke Kerk) mogelijk is, werd daarin voor het eerst sinds Vaticanum II weer deels bevestigd, waarmee de Kerk volgens critici en progressieve theologen afstand zou hebben genomen van de oecumenische gedachte. Toch spreekt het document over de afgescheiden Oosters-Orthodoxe Kerken als zusterkerken. Een "terugdraaien" naar de vermeende, zogenaamde dialoogsituatie "van voor het Concilie" kon volgens Ratzinger echter niet plaatsvinden.

In het boek God en de wereld (2000), waarin journalist Peter Seewald gesprekken met de kardinaal optekende, vertelde Ratzinger, dat niet-katholieken zich, met betrekking tot het Kerk-zijn en het heil, in een "gebrekkige toestand" bevinden. Hij zei tevens uit te zien naar de dag dat ook de Joden "ja tegen Christus" zeggen. Benedictus XVI heeft echter veel eerbied voor het judaïsme. Hij geeft in zijn eigen theologieboeken aan dat het jodendom niet van het heil zou zijn uitgesloten op één of andere buitengewone wijze.

Benedictus XVI heeft gedurende zijn pontificaat al laten zien dat de oecumene, ondanks alle geruchten over het tegendeel, bij hem hoge prioriteit heeft. Vooral de eenheid met de Orthodoxen en de dialoog met de Joden hebben zijn bijzondere aandacht. De uitwisseling met het protestantisme heeft ook zijn aandacht, hoewel de protestantse weerstand tegen het fenomeen van bisschoppen en hiërarchie de dialoog bemoeilijkt. In zijn boeken heeft Ratzinger zich wel af en toe positief uitgesproken over Luther en diens theologie. Benedictus XVI was als kardinaal Ratzinger uitgesproken voorstander van de gemeenschappelijke overeenkomst over de rechtvaardiging met de lutheranen. Daarin werd gesteld dat de veroordelingen van het Concilie van Trente grotendeels genuanceerd dienden te worden en erkenden de katholieke ondertekenaars dat de Lutherse rechtvaardigingsleer verschilt van de katholieke op bepaalde punten, maar niet langer obstakel voor oecumenische eenheid zou zijn. Net als Johannes Paulus II was ook Benedictus XVI over deze toenadering, naar verluidt, zeer verheugd.

Het verlangen naar christelijke éénheid in verscheidenheid kenmerkt Benedictus XVI opnieuw, net als tijdens zijn tijd als zeer progressieve theoloog en persoonlijke vriend van Hans Küng. Tegenover protestantse vertegenwoordigers zei Benedictus XVI dat hij niet eist, dat protestanten hun eigen vorm van persoonlijk geloof en geloofsgeschiedenis opgeven. Een "oecumene van de terugkeer [tot het katholiek geloof]" zou absoluut niet zijn doel zijn, verklaarde de kerkvorst op de Wereldjongerendagen in Keulen in 2005. Hij moedigde onlangs de Wereldraad van Kerken aan tot meer eenheid onder de christenen. Benedictus XVI prees de Wereldraad voor haar inspanningen voor de oecumene. Dit wijst erop, dat Benedictus XVI toch zeker de moderne oecumene ondersteunt, ondanks bepaalde morele "conservatieve" standpunten.

Sociale leer

Onder de leiding van Joseph Ratzinger publiceerde de Congregatie voor de Geloofsleer de in 1984 en 1986 verschenen documenten Instructie over bepaalde aspecten van de bevrijdingstheologie en Instructie over de christelijke vrijheid en de bevrijding. In beide stukken werd de sinds de vroege jaren zestig vooral in Latijns-Amerika sterk opgekomen bevrijdingstheologie bekritiseerd, omdat deze zich volgens de Kerk te sterk op materiële noden richt. Ook de armen hebben, volgens deze geschriften, in de eerste plaats behoefte aan geestelijke bevrijding. De bisschopsbenoemingen die paus Johannes Paulus II in de loop van de jaren tachtig en negentig in Latijns-Amerika deed, worden gezien als het resultaat van deze doctrine. Aan de dominante aanwezigheid van bevrijdingstheologen onder de Latijns-Amerikaanse bisschoppen kwam hierdoor een einde. In april 1993 publiceerde de Pauselijke Bijbelcommissie De Interpretatie van de Bijbel in de Kerk (met een voorwoord van Kardinaal Ratzinger), waarin de bevrijdingstheologie genuanceerd en op verschillende punten positief belicht werd. Slechts de marxistische bevrijdingstheologie, die de eschatologie in het aardse verlegt en in termen van klassenstrijd wil begrijpen, werd afgewezen. Ratzinger bewandelt hiermee de smalle weg die de Rooms-Katholieke Kerk sinds het Tweede Vaticaans Concilie probeert te gaan, onafhankelijk van de grote politieke en maatschappelijke instituties, tussen ongebreideld of ongeremd kapitalisme en marxisme door. Het materiële is volgens de Kerk geen doel op zich en het eeuwige geluk wordt niet op aarde gerealiseerd, maar door de innerlijke bevrijding van iedere mens, die Christus schenkt.

Hij heeft tevens herhaaldelijk materialisme bekritiseerd en de "hebzuchtmaatschappij" verworpen.

Opheffen excommunicatie Priesterbroederschap Sint Pius X

Beroering ontstond toen Benedictus de in ongenade gevallen bisschoppen van de Priesterbroederschap Sint Pius X rehabiliteerde op 21 januari 2009. Op dezelfde dag had de Britse bisschop Richard Williamson, een van de vier illegaal gewijde bisschoppen van de broederschap, op de Zweedse televisie had verklaard dat er "overtuigende bewijzen" zijn dat er nooit gaskamers hebben bestaan en dat de Nazi's hooguit driehonderdduizend Joden vermoordden in de concentratiekampen, en niet de zes miljoen waar algemeen vanuit wordt gegaan. Dit kwam het Vaticaan op een storm van kritiek te staan. De Duitse bondskanselier Angela Merkel vroeg de Paus om een duidelijke afwijzing van de woorden van Williamson. Aanvankelijk negeerde de Paus deze oproep van Merkel, wat leidde tot nog meer internationale kritiek. Het Moderamen van de Protestantse Kerken in Nederland riep de Paus op de rehabilitatie ongedaan te maken, maar hierop heeft Ratzinger nog niet gereageerd.

Een woordvoerder van het Vaticaan verklaarde overigens dat het feit dat de excommunicatie van deze bisschop (en van de overige drie bisschoppen van de Priesterbroederschap) geenszins betekende dat het Vaticaan instemde met de uitspraken van de bisschop. Ook Walter Kasper, president van de Pauselijke Raad ter Bevordering van de Eenheid van de Christenen, nam ook meteen afstand van de woorden van Williamson. Hij noemde diens uitspraken "onacceptabel en dom"en stelde dat de ontkenning van de holocaust regelrecht indruist tegen het standpunt van de kerk op dit punt. Overigens namen ook zowel de Duitse als de Nederlandse bisschoppen meteen afstand van de uitspraken van Williamson. Tijdens de wekelijkse audiëntie van 28 januari 2009 herinnerde Benedictus aan zijn bezoeken aan Auschwitz en nam hij ondubbelzinnig afstand van ieder negationistische of reductionistische opvatting ten aanzien van de Shoah. Aan zijn ‘joodse broeders’ bevestigde de paus ‘met genegenheid’ zijn ‘onbetwistbare solidariteit'. De paus had zich overigens ook bij eerdere gelegenheden al ondubbelzinnig uitgesproken over Shoah.. Een dag later verklaarde de Kardinaal-staatssecretaris Tarcisio Bertone dat de paus geschokt is door de reductionische uitspraken van Williamson. Bertone noemde de kwestie zeer pijnlijk en onverwacht. Op 4 februari maakte het Vaticaan bekend dat wanneer Richard Williamson niet publiekelijk en op ondubbelzinnige wijze afstand neemt van zijn opvattingen over de Holocaust, hem in de Kerk geen bisschoppelijke taken zullen worden toegewezen. Ook stelde het Vaticaan dat de Priesterbroederschap op geen enkele wijze de goedkeuring draagt van de paus. Om voor dergelijke goedkeuring in aanmerking te komen dient de Broederschap het Tweede Vaticaans Concilie volledig te erkennen. Ook de volledige aanvaarding van het leergezag van de pausen Johannes XXIII, Paulus VI, Johannes Paulus I, Johannes Paulus II en Benedictus XVI is een ‘noodzakelijke voorwaarde’ voor kerkelijke erkenning van de Priesterbroederschap.. Overigens is het vrij zeker dat de Broederschap niet aan de eis alle uitkomsten van Vaticanum II te erkennen, zal voldoen. Tijdens een ontmoeting met vertegenwoordigers van Amerikaans-Joodse organisaties, op 12 februari 2009 nam de paus overigens nogmaals afstand van de beweringen van Williamson. Hij zei:

De haat en minachting voor mannen, vrouwen en kinderen, zoals die tot uiting kwam in de Shoah, was een misdaad tegen de menselijkheid en tegen God. Dit zou iedereen duidelijk moeten zijn, in het bijzonder diegenen die staan in de traditie van de Heilige Schrift, volgens welke ieder mens is geschapen naar het beeld en de gelijkenis van God. Het staat buiten kijf dat iedere poging om deze verschrikkelijke misdaad te minimaliseren of te ontkennen totaal onaanvaardbaar is.

Op 12 maart 2009 publiceerde het Vaticaan een brief van Benedictus XVI aan alle bisschoppen van de Kerk. Hierin legde de paus uit wat de bedoeling van het opheffen van de excommunicatie was geweest. De opheffing was bedoeld om de terugkeer van de betrokken bisschoppen tot de Kerk te bewerkstelligen, aldus Benedictus XVI. Daartoe dienen zij het leergezag van het Tweede Vaticaans Concilie volledig te erkennen, alsmede de daarna volgende kerkelijke veranderingen. De paus benadrukte dat het opheffen van de excommunicatie geenszins betekende dat de Priesterbroederschap van nu af met kerkelijke goedkeuring en erkenning werkt. Daartoe is een voortgaande oplossing rondom theologische standpunten noodzakelijk. Daarnaast betuigde de paus nogmaals zijn spijt over de ongelukkige samenloop van omstandigheden, waarin de opheffing van de excommunicatie samenviel met de holocaustontkenning van één van de vier bisschoppen. Benedictus XVI drukte zijn dankbaarheid aan zijn "Joodse vrienden" uit en zei te hopen dat vanaf nu de betrekkingen met het jodendom opnieuw gekenmerkt zouden worden door vriendschap en vertrouwen. Daarnaast kondigde de paus aan dat de Commissie Ecclesia Dei zeer spoedig zal gaan vallen onder het gezag van de Congregatie voor de Geloofsleer. De paus wilde daarmee benadrukken dat de geschillen tussen het Vaticaan en de Priesterbroederschap St. Pius X vooral theologisch en leerstellig van aard zijn.

Morele en wetenschappelijke thema's

Genetische manipulatie

Ratzinger heeft genetische manipulatie en het klonen van embryo's bekritiseerd. Hij heeft gezegd dat de "goede doelstellingen" de middelen van dergelijk onderzoek niet kunnen rechtvaardigen.

Oorlog

Ratzinger bekritiseerde, net als Johannes Paulus II, de oorlog in Irak in 2003, en zei dat deze oorlog niet kon worden gerechtvaardigd. Bij de keuze van de naam Benedictus sluit hij zich bovendien aan bij de traditie van paus Benedictus XV, de zogenaamde vredespaus, die zich inzette voor de vrede tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Homoseksualiteit

Onder de verantwoordelijkheid van kardinaal Ratzinger als prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer zijn er twee belangrijke documenten gepubliceerd over homoseksuelen:

• Brief aan de bisschoppen van de Katholieke Kerk over de pastorale zorg voor homoseksueel geaarde personen (1986) en
• Overwegingen bij voorstellen om een wettelijke erkenning te verlenen aan verbintenissen tussen homoseksueel geaarde personen (2003)

In zijn brief van 1986 schreef hij onder andere: "Hoewel de bijzondere neiging van een homoseksueel geen zonde is, is het een min of meer sterke tendens die naar een intrinsiek moreel kwaad neigt; en dus moet de neiging zelf als objectieve storing worden gezien." (3) en tevens "Het is betreurenswaardig dat homoseksueel geaarde personen het voorwerp geweest zijn en nog zijn van gewelddaden in woord of daad. Daar waar dit plaats vindt, moet dit door de herders van de Kerk veroordeeld worden." (10) Met deze brief bevestigde hij de kerkelijke leer, die een duidelijk onderscheid maakt tussen geaardheid (persoon) en de levenswijze (zonde) die eruit kan voortvloeien. Sinds de tweede helft van de 20e eeuw, en vooral sinds mei 1968, hebben vele pressiegroepen die een gelijkschakeling van hetero- en homoseksualiteit nastreven dit moreel standpunt bestreden.

Volgens paus Benedictus XVI hebben kinderen recht op een gehuwde vader en moeder. Hij zegt dat in een Vaticaanse boodschap aan een conferentie georganiseerd door de pauselijke Raad voor het Gezin in Latijns-Amerika: "Kinderen hebben het recht geboren te worden en op te groeien in een op het huwelijk gefundeerd gezin, het is een natuurlijk instituut dat tot het erfgoed van de mensheid behoort." Benedictus wijst erop dat de identiteit en de missie van het gezin recentelijk door 'onrechtvaardige' wetten worden ondermijnd; hij heeft kritiek op de vele landen die het huwelijk hebben opengesteld voor homoparen en de landen waar, zoals in Amerika en Engeland, een speciaal partnerschap voor homo's wordt ingevoerd. De paus: "Nieuwe vormen van het huwelijk zijn gepresenteerd waarin zijn specifieke natuur wordt gewijzigd." Benedictus is vanzelfsprekend een tegenstander van deze vormen.

Seksueel misbruik binnen de Kerk

Joseph Kardinaal Ratzinger in mei 2003

Naar aanleiding van het schandaal van seksueel misbruik door priesters in de Verenigde Staten verklaarde Ratzinger in 2002 : "De voortdurende aanwezigheid van nieuwsitems komt op geen enkele wijze overeen met de statistische objectiviteit van de feiten. Daardoor moet men wel tot de conclusie komen dat er doelbewust gemanipuleerd wordt en men de Kerk in diskrediet wil brengen. Minder dan 1 procent van de Amerikaanse priesters hebben zich schuldig gemaakt aan handelingen van dit type". Waar hij dit percentage vandaan haalde zei hij er niet bij, maar zelfs als hij gelijk zou hebben, gaat het nog altijd om honderden priesters. Sommige tegenstanders zagen dit als onverschilligheid, maar voorstanders van de paus interpreteerden het als een signaal dat het gedrag van een minderheid van priesters de overgrote meerderheid van de priesters die een respectvol leven leiden niet in een kwaad daglicht mag stellen. Als oorzaak voor deze misbruiken gaf hij in 2003 aan dat "Het algemene element de zwakheid van mensen is, zelfs van priesters. Ook priesters kennen bekoringen. Ik denk dat het essentiële punt een zwak geloof is. Twee zaken zijn daarom essentieel: een bekering tot een oprecht en diep geloof, met een leven van gebed en sacramenten, en een heldere morele leer."

Op 18 mei 2001 schreef Benedictus nog als kardinaal samen met de secretaris van de Congregatie voor de Geloofsleer, Mgr. Tarcisio Bertone, S.D.B., een brief aan alle bisschoppen. Daarin herinnerden zij de bisschoppen eraan dat sinds 30 april 2001 onderzoek naar dit soort misdrijven (delicta graviora) door de Congregatie voor de Geloofsleer werd gevoerd en dat zij tijdens de behandeling van dergelijke dossiers niet op eigen initiatief met vertrouwelijke informatie naar de politie mochten stappen om de plegers van het misbruik achter de tralies te krijgen, waar zij volgens velen thuishoren. Bertoni zei daar later over: "De eis dat een bisschop verplicht zou zijn de politie te waarschuwen als een priester beschuldigd wordt van seksueel misbruik is ongefundeerd." De enige Nederlandse krant die dit na zijn keuze tot paus vermeldde was De Telegraaf.

Ratzinger heeft seksueel misbruik door priesters meerdere malen in het openbaar streng veroordeeld. Hij deed dit onder meer kort voor zijn verkiezing tot paus, namelijk op Goede Vrijdag 2005. De veroordeling van de Italiaanse priester Gino Burresi op 27 mei 2005 kan worden beschouwd als een teken dat paus Benedictus XVI samen met William Levada, prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer, werk wil maken van de vervolging van priesters die zich schuldig hebben gemaakt aan seksueel misbruik van minderjarigen (merendeels jongens).

In een toespraak tot de Ierse bisschoppen in oktober 2006 riep Benedictus op om er alles aan te doen om herhaling van seksueel misbruik door priesters te voorkomen. De paus zei dat de kerk de waarheid over misbruik onder ogen moet zien. Daarbij moet het welzijn van de slachtoffers voorop staan.

Dierenwelzijn

De paus is een fervent tegenstander van de uitbuiting van alle levende wezens, in het bijzonder van gehouden dieren. Hij is van mening dat dieren de schepselen van God zijn en dat uitbuiting van dieren tegen de christelijke principes in gaat. Hierbij kan worden opgemerkt dat de paus zelf (al sinds jaar en dag) bekend staat om zijn liefde voor katten. Naar aanleiding hiervan ontstond in mei 2005 onder de Romeinen enige opschudding toen de staf van het apostolisch paleis weigerde de twee pauselijke poezen in het appartement van Benedictus toe te laten.

Aids

Opzien baarde de paus toen hij in maart 2009, tijdens de vlucht naar Kameroen (waar zijn eerste Afrikareis begon), tegen journalisten sprak over aids. De paus wees er op dat de Katholieke Kerk bijzonder veel doet in de strijd tegen aids en stelde dat “Als de ziel ontbreekt, als Afrikanen elkaar niet helpen, dan kan men deze plaag niet oplossen door condooms uit te delen; integendeel, ze vergroten het probleem." Vervolgens pleitte de paus voor een dubbele aanpak: "het menswaardig maken van de menselijke seksualiteit en een spirituele vernieuwing die leidt tot een nieuwe manier waarop mensen met elkaar omgaan, en echte, werkelijke vriendschap voor mensen die lijden.". De uitspraken van de paus leidden tot kritiek bij internationale hulporganisaties.. Die wezen erop dat condoomgebruik daadwerkelijk de verspreiding van aids kan tegengaan. Tevens vreesden zij dat de woorden van de paus door mannen als excuus gebruikt zouden kunnen worden om geen condooms meer te gebruiken. In Sub-Sahara Afrika leeft ruim 67% van alle mensen met HIV. Ook vanuit de medische wereld kwam kritiek op deze opmerkingen van de paus. Volgens het medische tijdschrift The Lancet verdraait hij hiermee wetenschappelijk bewijsmateriaal om de katholieke doctrine te kunnen promoten.

Bijzonderheden

Benedictus XVI was bij zijn verkiezing 78 jaar oud, en is daarmee de oudste paus die in 275 jaar werd verkozen. Sommigen hebben geopperd dat zijn pontificaat derhalve wel eens een overgangspontificaat zou kunnen zijn naar een langer regerende paus.

In Nederlandse optiek is hij de eerste Duitse paus sinds Victor II (1055-1057) en daarmee de zevende Duitse paus ooit. Internationaal wordt echter de uit Utrecht afkomstige Adrianus VI (1522-1523) vaak ook als Duitser beschouwd. Utrecht lag toentertijd officieel in het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie. Volgens deze opvatting is Benedictus XVI de achtste Duitse paus.

Benedictus XVI is een paus die beide uiteinden van het katholieke spectrum met elkaar verbindt. Zo ontving hij de traditionalistische bisschop Bernard Fellay, opvolger van de omstreden aartsbisschop Marcel Lefebvre, en kort daarop zijn omstreden oude vriend en collega Hans Küng in privé-audiënties. Hans Küng ontving lof van Benedictus XVI, vanwege zijn inzet voor dialoog tussen de wereldreligies en vanwege zijn inzet voor een universele morele code (stichting Weltethos van Hans Küng e.a.).

Vanwege het openstellen van de archieven van het Vaticaan werd in 1990 de planetoïde nummer 8661 naar hem genoemd. De kleine planeet Ratzinger cirkelt in de planetoïdengordel tussen Mars en Jupiter om de zon.

Benedictus spreekt verschillende talen, waaronder Duits, Frans, Spaans, Italiaans, Engels en Latijn. Hij speelt piano in zijn vrije tijd en heeft een voorliefde voor Mozart en Beethoven. Hij is een uitgesproken intellectueel en een kunstliefhebber.

Kleding, liturgische gewaden en andere opvallende zaken

Het pontificaat van Benedictus valt ook op door zijn kleding en gebruik van liturgische gewaden, waarvan sommige enkele tientallen jaren in onbruik leken. Veel was er te doen over de rode schoenen die de paus steevast onder zijn soutane droeg. Evenzeer opvallend was Benedictus verschijning getooid met een camauro op 21 december 2005, een hoofddeksel dat sinds paus Johannes XXIII niet meer gedragen was. Tijdens zijn bezoek aan Mariazell in september 2007 verscheen de paus in een blauw kazuifel, met een bijpassende blauwe mijter. Dit was des te opmerkelijk omdat deze kleur - sinds het Concilie van Trente (1545-1563) niet meer was toegestaan. Een mogelijke verklaring is dat blauw de traditionele Mariakleur is en dat de paus het passend vond deze kleur te dragen tijdens zijn bezoek aan het Mariaheiligdom.De paus verscheen ook regelmatig met de drie pauselijke versies van de mozetta, waaronder de wintermozetta en de witte mozetta voor de paastijd, die door zijn voorganger nooit gedragen werden. Benedictus herstelde ook de mantum in ere, die voor het laatst door Johannes XXIII werd gedragen. Tijdens de traditionele zegen Urbi et Orbi met kerstmis 2008, viel op dat de paus voor het eerst niet in koorkap (en bovendien met mijter) op de loggia van de Sint-Pieter verscheen, maar gekleed in mozetta met de pauselijke staatsiestola. Hier viel bovendien opnieuw op, dat de paus gebruik maakte van de pauselijke troon (voorzien van het wapen van paus Leo XIII), waar zijn voorgangers steeds een gewone stoel hadden gebruikt. Ook gebruikt paus Benedictus regelmatig een ferula die nog door Pius IX en Pius XII werd gebruikt, terwijl hij, in afwijking van wat gebruikelijk is - met kerstmis 2008 de zegen gaf, zonder de ferula in zijn linkerhand te houden.

Buitenlandse reizen

De paus op zijn reis naar Polen (25 mei 2006)

De paus in Washington op zijn 81ste verjaardag (16 april 2008)

• 18-21 augustus 2005: Eerste officiële internationale reis van de paus na zijn verkiezing in april 2005 naar Keulen in Duitsland, zijn geboorteland, om aldaar de Wereldjongerendagen bij te kunnen wonen.
• 25 - 28 mei 2006: Reis naar Polen, in het voetspoor van Johannes Paulus II. De paus bezocht onder andere Warschau, Krakau, en het geboortehuis van zijn voorganger in Wadowice. Op de laatste dag van zijn reis, bracht de paus een bezoek aan het concentratiekamp Auschwitz.
• 8 - 9 juli 2006: Reis naar Spanje op uitnodiging van koning Juan Carlos.
• 9 - 13 september 2006: Reis naar Beieren in Duitsland ; bezoek brengen aan zijn geboortestreek. Tijdens dit bezoek hield hij een lezing, waarin hij de Byzantijnse keizer Manuel II citeerde, die schreef dat de profeet Mohammed "alleen slechte en inhumane dingen had verspreid, zoals het bevel om zijn geloof met het zwaard te verspreiden". Dit uit zijn verband gelichte citaat leidt tot heftige protesten in islamitische landen. Zie ook de controverse tussen paus Benedictus XVI en de islam.
• In november 2006 bezocht de paus Turkije. Wegens de eerdere rel in september was dit met grote veiligheidsmaatregelen omgeven.
• Vanaf 9 mei 2007 bezocht de paus vijf dagen Zuid-Amerika, onder andere Brazilië.
• 7 september 2007 maakte de paus een Pelgrimsreis van een paar dagen naar Wenen (Oostenrijk) en van daaruit naar Mariazell vanwege het jubileum. Zijn bezoek in Wenen bij het herdenkingsmonument aan de omgekomen Weense Joden in de tweede wereldoorlog heeft diepe indruk achter gelaten bij de Oostenrijkse Joodse gemeenschap. Anderhalf jaar na zijn bezoek aan Mariazell, werd de paus benoemd tot ereburger van deze gemeente.
• Vanaf 15 april 2008 bezocht de paus voor zes dagen de Verenigde Staten met onder andere New York City en Washington D.C.
• Vanaf 13 juli 2008 bezocht de paus voor tien dagen Australië, onder andere om de Wereldjongerendagen 2008 bij te wonen in Sydney.
• Van 12 tot 15 september 2008 bezocht de paus Lourdes, om in het Heiligdom aldaar de herdenking bij te wonen van de eerste Maria-verschijning in de Grot van Massabielle, 150 jaar geleden. Op weg naar Lourdes, ging de paus voor in een openluchtmis in Parijs, die werd bijgewoond door 260.000 gelovigen.
• Van 17 tot 23 maart 2009 bezocht de paus Kameroen en Angola. Een van de doelen van het bezoek was de publicatie van het zogenaamde Instrumentum Laboris (werkdocument) voor de Afrikaanse bisschoppensynode die in het najaar van 2009 in Rome zal worden gehouden.
• Van 9 tot 15 mei 2009 zal de paus een bezoek brengen aan het Heilige Land. Even leek dit bezoek onder druk komen te staan door de rehabilitatie van de bisschoppen van de Priesterbroederschap Sint Pius X, onder wie de holocaustontkenner Richard Williamson. Maar op 15 februari 2009 bevestigde de Israëlische premier Ehud Olmert dat het bezoek doorgang zou vinden. De paus zal tijdens zijn bezoek onder meer Nazareth, Bethlehem en Jeruzalem bezoeken. Ook zal de paus Jordanië aandoen.
• In 2011 zal de paus waarschijnlijk - als eerste paus in de geschiedenis - een staatsbezoek brengen aan het Verenigd Koninkrijk. Zijn voorganger paus Johannes Paulus II heeft het land ook bezocht, maar dat was geen staatsbezoek.

Literatuur

• John L. Allen: Cardinal Ratzinger. The Vatican's enforcer of the faith. Continuum, New York 2000. Engels: ISBN 0826413617, Duits: ISBN 3491724570
• Aidan Nichols: The Theology of Joseph Ratzinger. An Introductory Study. T & T Clark, Edinburgh 1988. Engels: ISBN 0567291480

Selecte bibliografie

Hieronder volgt een gedeeltelijke, Nederlandstalige bibliografie. Een volledige, Duitstalige bibliografie kan men vinden onder Volledige bibliografie van paus Benedictus XVI.

• De toekomst van het geloof. Een eerlijke probleemstelling, 1971, 112 p., Lannoo - Tielt
• Zout der aarde, christendom en de Katholieke Kerk aan het einde van het nieuwe millennium / Kardinaal Joseph Ratzinger; een gesprek met Peter Seewald (vertaling van Salz der Erde), 1997, 279 p., Ten Have - Baarn, ISBN 90-259-471-23
• De kern van ons geloof (vertaling van Einführung in das Christentum), 2006 (eerste druk 1970), 270 p., Lannoo - Tielt, ISBN 978-90-209-6645-9

Zie ook

• Vaticaanstad
• Heilige Stoel
• Conclaaf van 2005
• Lijst van encyclieken van paus Benedictus XVI
• Lijst van kardinalen gecreëerd door paus Benedictus XVI
• Controverse paus Benedictus XVI en de islam
• Wapen van paus Benedictus XVI

Bronnen

Documenten van de Congregatie voor de Geloofsleer

• Instructie over bepaalde aspecten van de bevrijdingstheologie (1984, Engelse vertaling)
• Instructie over de christelijke vrijheid en de bevrijding (1986, Engelse vertaling)
• Brief aan de bisschoppen van de Katholieke Kerk over de pastorale zorg voor de homoseksueel geaarde personen (1986, Engelse vertaling)
• Notitie over de term Zusterkerken (2000)
• Verklaring Dominus Iesus (2000) Over de uniciteit en de heilbrengende universaliteit van Jezus Christus en de Kerk.
• Overwegingen bij voorstellen om een wettelijke erkenning te verlenen aan verbintenissen tussen homoseksueel geaarde personen (2003, Nederlandse vertaling).

Documenten van de Pauselijke Bijbelcommissie

• Interpretatie van de Bijbel in de Kerk (Italiaanse vertaling)

Liturgie

• Theologie van de Liturgie Lezing van Kardinaal Ratzinger tijdens een liturgisch congres in de Abdij van Notre Dame de Fontgombault in juli 2001 (in het Engels)

Externe links

• Biografie op de website van het Vaticaan (Engels)
• Paus Benedictus XVI op www.catholic-hierarchy.org
• Portret bij de NOS
• Dossier van de NOS over de installatie van Benedictus XVI
• Dossier over de huidige paus van de vereniging Ecclesia Dei Delft, die zich inzet voor de Tridentijnse liturgie
• Benedictus XVI TV. Paus video

Pausen van de Katholieke Kerk

Petrus · Linus · Anacletus I · Clemens I · Evaristus · Alexander I · Sixtus I · Telesforus · Hyginus · Pius I · Anicetus · Soter · Eleuterus · Victor I · Zefyrinus · Calixtus I · Urbanus I · Pontianus · Anterus · Fabianus · Cornelius · Lucius I · Stefanus I · Sixtus II · Dionysius · Felix I · Eutychianus · Cajus · Marcellinus · Marcellus I · Eusebius · Miltiades · Silvester I · Marcus · Julius I · Liberius · Damasus I · Siricius · Anastasius I · Innocentius I · Zosimus · Bonifatius I · Celestinus I · Sixtus III · Leo I · Hilarius · Simplicius · Felix II (III) · Gelasius I · Anastasius II · Symmachus · Hormisdas · Johannes I · Felix III (IV) · Bonifatius II · Johannes II · Agapitus I · Silverius · Vigilius · Pelagius I · Johannes III · Benedictus I · Pelagius II · Gregorius I · Sabinianus · Bonifatius III · Bonifatius IV · Adeodatus I · Bonifatius V · Honorius I · Severinus · Johannes IV · Theodorus I · Martinus I · Eugenius I · Vitalianus · Adeodatus II · Donus · Agatho · Leo II · Benedictus II · Johannes V · Conon · Sergius I · Johannes VI · Johannes VII · Sisinnius · Constantinus I · Gregorius II · Gregorius III · Zacharias · Paulus I · Stefanus III (IV) · Adrianus I · Leo III · Stefanus IV (V) · Paschalis I · Eugenius II · Valentinus · Gregorius IV · Sergius II · Leo IV · Benedictus III · Nicolaas I · Adrianus II · Johannes VIII · Marinus I · Adrianus III · Stefanus V (VI) · Formosus · Bonifatius VI · Stefanus VI (VII) · Romanus · Theodorus II · Johannes IX · Benedictus IV · Leo V · Sergius III · Anastasius III · Lando · Johannes X · Leo VI · Stefanus VII (VIII) · Johannes XI · Leo VII · Stefanus VIII (IX) · Marinus II · Agapitus II · Johannes XII · Leo VIII · Benedictus V · Johannes XIII · Benedictus VI · Benedictus VII · Johannes XIV · Johannes XV · Gregorius V · Silvester II · Johannes XVII · Johannes XVIII · Sergius IV · Benedictus VIII · Johannes XIX · Benedictus IX · Silvester III · Benedictus IX · Gregorius VI · Clemens II · Benedictus IX · Damasus II · Leo IX · Victor II · Stefanus IX (X) · Nicolaas II · Alexander II · Gregorius VII · Victor III · Urbanus II · Paschalis II · Gelasius II · Calixtus II · Honorius II · Innocentius II · Celestinus II · Lucius II · Eugenius III · Anastasius IV · Adrianus IV · Alexander III · Lucius III · Urbanus III · Gregorius VIII · Clemens III · Celestinus III · Innocentius III · Honorius III · Gregorius IX · Celestinus IV · Innocentius IV · Alexander IV · Urbanus IV · Clemens IV · Gregorius X · Innocentius V · Adrianus V · Johannes XXI · Nicolaas III · Martinus IV · Honorius IV · Nicolaas IV · Celestinus V · Bonifatius VIII · Benedictus XI · Clemens V · Johannes XXII · Benedictus XII · Clemens VI · Innocentius VI · Urbanus V · Gregorius XI · Urbanus VI · Bonifatius IX · Innocentius VII · Gregorius XII · Martinus V · Eugenius IV · Nicolaas V · Calixtus III · Pius II · Paulus II · Sixtus IV · Innocentius VIII · Alexander VI · Pius III · Julius II · Leo X · Adrianus VI · Clemens VII · Paulus III · Julius III · Marcellus II · Paulus IV · Pius IV · Pius V · Gregorius XIII · Sixtus V · Urbanus VII · Gregorius XIV · Innocentius IX · Clemens VIII · Leo XI · Paulus V · Gregorius XV · Urbanus VIII · Innocentius X · Alexander VII · Clemens IX · Clemens X · Innocentius XI · Alexander VIII · Innocentius XII · Clemens XI · Innocentius XIII · Benedictus XIII · Clemens XII · Benedictus XIV · Clemens XIII · Clemens XIV · Pius VI · Pius VII · Leo XII · Pius VIII · Gregorius XVI · Pius IX · Leo XIII · Pius X · Benedictus XV · Pius XI · Pius XII · Johannes XXIII · Paulus VI · Johannes Paulus I · Johannes Paulus II · Benedictus XVI

Tegenpausen:

Hippolytus · Novatianus · Felix II · Ursinus · Eulalius · Laurentius · Dioscurus · Eugenius I · Theodorus II · Paschalis I · Constantinus II · Filippus · Johannes VIII · Anastasius III · Sergius III · Christoforus · Bonifatius VII · Johannes XVI · Gregorius VI · Benedictus X · Honorius II · Clemens III · Theodoricus · Albertus · Silvester IV · Gregorius VIII · Celestinus II · Anacletus II · Victor IV (Gregorius) · Victor IV (Octavianus) · Paschalis III · Calixtus III · Innocentius III · Nicolaas V · Clemens VII · Benedictus XIII · Alexander V · Johannes XXIII · Clemens VIII · Benedictus XIV · Felix V

Geschrapt:

Stefanus (II)

Referenties

Deze pagina maakt gebruik van (een gedeelte) van Wikipedia. Het originele artikel is terug te vinden op Paus Benedictus XVI. De lijst van auteurs is te je vinden op page history. Net zoals de Religie Wiki is Wikipedia ook beschikbaar onder de voorwaarden van de GNU Free Documentation License.