| Nicolaas van Myra | |
|---|---|
| Bisschop van Myra | |
| onbekend tot heden | |
 | |
| Heilige | |
| stroming | Rooms-Katholieke Kerk |
| Voorganger | - |
| Opvolger | - |
| zetel | Myra, Lycie |
Nicolaas van Myra (Grieks: Άγιος Νικόλαος, Agios Nikolaos), Nicolaas van Bari [1] of Nicolaas van Patara [2] (geboorte- en sterfjaar onbekend, waarschijnlijk geboren omstreeks 280 te Patara in Lycië en overleden op 6 december in 342 of 352) was in de 4e eeuw bisschop te Myra, de toenmalige hoofdplaats van Lycië in Klein-Azië. Hij werd later heilig verklaard en is de hoofdpersoon in tal van legenden, bijvoorbeeld de Legenda Aurea van de 13e-eeuwse geleerde dominicaan Jacobus de Voragine. Belangrijke elementen van het Sinterklaasfeest gaan op hem terug.
De informatie, welke over het leven van Sint-Nicolaas beschikbaar is, is waarschijnlijk eerst mondeling overgeleverd en in een later stadium op schrift gesteld. Ze komt uit de verschillende levensverhalen. De belangrijkste Vitae zijn de Vita per Michaelem (de best begrijpelijke) en de Vita per Metaphrasten (de oudste van de twee). In de Vita per Michaelem is de meeste informatie terug te vinden, onder meer de namen van Nicolaas' Lycische ouders zijn er vermeld; ze worden nergens anders aangetroffen. Uit deze bron komt de informatie dat de jonge Nicolaas in 280 in Patara, niet ver van Myra, het tegenwoordige Demre, in Klein-Azië (toentertijd Griekstalig en bewoond door Grieken) werd geboren. Volgens de Vita Compilata, een derde vita, was hij kind van welgestelde, zeer gelovige ouders. Aan de kleine Nicolaas werden al vanaf de geboorte wonderen toegewezen. Zo kon hij direct na de geboorte rechtop in zijn badje staan, de handen ten hemel geheven, alsof hij God dankte voor het mirakel van zijn geboorte en wou hij op de vastendagen, woensdag en vrijdag, niet van moeders borst drinken. Verder kende hij op vroege leeftijd de namen van de hemellichamen uit zijn hoofd. Het was al snel duidelijk dat Nicolaas - vernoemd naar zijn oom (waar hij vaak mee verward wordt), bisschop in een naburige gemeente - zijn leven aan de dienst van God zou gaan wijden. Er werd een verband gezien met de Bijbelse figuur Samuel. Nicolaas' moeder kon net als de moeder van Samuel geen kinderen krijgen, en kreeg uiteindelijk een kind in ruil voor de belofte dat het in dienst van God zou treden. Net als Samuel was Nicolaas al op vroege leeftijd geliefd bij de bevolking. Hij begreep snel dat hij een hogere taak te vervullen had (I Samuel 3:20). Samuel was de laatste en belangrijkste der Richteren, die ook koningen zou zalven. Ook hier ligt een overeenkomst, want tijdens Nicolaas' leven zou het christendom in het Romeinse Rijk belangrijk worden. Volgens de later heilig verklaarde Simeon de Vertaler (in de Vita per Metaphrasten), was Nicolaas een goede leerling, ging hij met regelmaat naar de kerk en was hij - waar nodig - behulpzaam. Al op een leeftijd van 19 jaar werd de jonge Nicolaas door zijn oom, de bisschop, tot priester gewijd en legde hij de kloostergeloften af. Zijn oom sprak de verwachting uit dat Nicolaas zelf óók bisschop zou worden en een leven van verlichting zou leiden. Door zijn strenge discipline inzake de vasten, zijn goede wil en zijn gebeden voor iedereen was hij een voorbeeld voor anderen. Toen zijn oom een reis maakte naar Jeruzalem, werd de jonge Nicolaas benoemd tot gevolmachtigde in zijn klooster Nieuw Zion. Volgens de overlevering bestuurde hij het klooster zó goed dat het leek alsof de bisschop zelf aanwezig was. Volgens dezelfde Simeon de Vertaler heeft de heilige meermalen het Heilig Land bezocht, en vatte hij telkens het plan op om er meerdere weken te verblijven, maar een "engel des Heeren beval hem om huiswaarts te keren". Dit betekende dat zijn parochie in gevaar was en hij zijn bovenmenselijke krachten aldaar moest gebruiken. Eens probeerde bij zo'n gelegenheid een zeeman hem te bedriegen, maar Nicolaas verijdelde dat plan, en sprak streng: Probeer nu nooit meer iemand te bedriegen. Vaar naar huis, en mijn zegen zal je vergezellen. Vandaar staat hij bekend als vergevingsgezind. Aan de vooravond van zijn bisschopswijding ontving Nicolaas volgens de Vita Compilata een versie van de Bijbel uit de handen van Jezus. In 325 nam Nicolaas als bisschop deel aan het Concilie van Nicaea. De voornaamste aanleiding tot bijeenroepen van het concilie was de onrust ontstaan door de leer verspreid door Arius. Tijdens dit concilie liep Nicolaas, een fervent tegenstander van Arius, naar hem toe, en gaf hem een klap in het gezicht. Hiervoor werd Nicolaas in de kerker gegooid, maar 's nachts werd hij uit zijn boeien bevrijd door Maria, kreeg hij van haar zijn bisschoppelijke gewaden terug alsook een Bijbel. Gedurende de rest van het concilie werd er bij grote vraagstukken beslist volgens de mening van Nicolaas. Gedurende zijn leven zou Nicolaas vele malen de bevolking tegen demonen hebben beschermd, maar ook na zijn dood zou hij verder voor zijn mensen hebben gezorgd. Zo zou hij tijdens hongersnoden schepen hebben behoed voor de ondergang. Hij werd begraven in Myra, waar zijn basiliek nog steeds te bezichtigen is.
Wonderen[]
De naastenliefde van Sint-Nicolaas[]
De Legenda Aurea vertelt hoe Nicolaas de drie dochters van een arme edelman redde van de prostitutie door hen een bruidsschat te geven.[1] Dit deed hij door drie avonden na elkaar een gouden bol door het raam van hun slaapkamer te gooien. De derde nacht werd hij ontdekt door de edelman. Nicolaas wist hem te overreden het niet verder te vertellen. Dit verhaal verklaart waarom Nicolaas - onder meer in Bari - afgebeeld wordt met drie gouden bollen.
De drie schoolkinderen[]
Deze legende verhaalt van drie jongetjes die door een herbergier waren vermoord, in stukken gesneden en in een ton met pekel gestopt. Nicolaas wist hen hieruit te halen en tot leven te wekken.[1] Een andere versie vertelt dat Nicolaas drie studenten redde, die door een herbergier waren gedood en gepekeld. Toevallig komt het vlees in handen van Nicolaas. Hij vertrouwt het niet en brengt de jongens terug tot leven. Hij bekeert ook de herbergier en zijn vrouw.
De hongersnood van Myra[]
Nicolaas vermenigvuldigt zakken graan, die per schip toekomen in de haven van Myra. Hierdoor wordt een hongersnood vermeden.[1] Deze legende doet denken aan de wonderbare broodvermenigvuldiging van Christus.
De storm[]
Nicolaas werd aangeroepen door zeelieden wier schip zinkende was. Hij verscheen en bracht de storm tot bedaren.[1] Dit verhaal heeft overeenkomsten met het bedaren van de storm door Christus.
De zoon van de edelman[]
De zoon van een edelman was krijgsgevangen gemaakt door een heidense koning. Hij vertelde de koning over Sint-Nicolaas. De koning sprak honend dat Nicolaas de jongen niet kon bevrijden. Hierop verscheen Nicolaas in een glorie van wolken. De jongen werd bevrijd en overgedragen aan zijn vader.[1]
Beschermheilige[]
Sint-Nicolaas is de beschermheilige van kinderen, ongehuwde vrouwen, kooplieden en schutspatroon van de zeelieden. Veel havensteden hebben Sint-Nicolaas als beschermheilige:
- Aberdeen
- Amsterdam
- Bari
Sint-Nicolaas wordt in de Oosters-orthodoxe Kerk zeer vereerd en zijn beeltenis is op veel iconen te vinden. Hij is één van de beschermheiligen van het belangrijkste orthodoxe land, Rusland.