| deel van de serie over de Eucharistie | |
|
Ook bekend als | |
| Ingesteld door Jezus | |
|
Theologie | |
|
Belangrijke theologen | |
|
Verwante artikelen | |
Heilige Mis, in dit geval een zeer traditioneel vormgegeven viering van de Novus Ordo Missae in de kluiskerk in Warfhuizen
De mis (veelal Heilige Mis of H. Mis; Heilig Misoffer, Eucharistieviering, soms ook Goddelijke Liturgie) is de benaming voor een religieuze bijeenkomst waarin de viering van het sacrament van de Eucharistie in de Rooms-katholieke Kerk, de Oudkatholieke Kerken, de Oosters-Orthodoxie en (soms) de Lutherse Kerk en Anglicaanse Kerk centraal staat.
De mis is volgens de katholieke leer de onbloedige offerande van het Nieuw Verbond, waarin het lichaam en het bloed van Christus, onder de gedaanten van brood en wijn, door de priester aan het altaar aan God worden opgedragen en het offer van het kruis zodoende wordt hernieuwd.
Etymologie[]
Het woord 'mis' komt van het woord missa, een Latijns woord voor 'wegzending', en verwijst naar de woorden van de priester of diaken tegen het einde van de liturgie: Ite Missa Est ("Gaat het is de heenzending" of "Gaat, het offer is voltrokken").
Liturgie van de mis[]
De Kerk in het Westen gebruikt in de liturgie meestal de Latijnse ritus, in de Kerk van het Oosten is de Oosterse liturgie het meest gebruikelijk.
Lange tijd werd de mis in het westerse christendom enkel in het Latijn opgedragen en gezongen volgens de Tridentijnse ritus, zo genoemd naar het Concilie van Trente dat Paus Pius V ertoe zette de bestaande liturgie vast te leggen. In 1970 kwam een nieuwe liturgie in gebruik, (de Novus Ordo Missae), die geïntroduceerd werd onder Paus Paulus VI. Om pastorale redenen werd het na het Tweede Vaticaans Concilie ook toegestaan de mis in zijn geheel of gedeeltelijk op te dragen in de landstaal van de gelovigen. Vele parochies hebben dit sinds de tweede helft van de jaren 1960 toegepast. Heden ten dage komen uitzonderlijk zelfs zogenaamde 'dialectmissen' voor. Het Concilie bevestigde tegelijkertijd het Latijn als de taal van de westerse liturgie en het is met name een wijdverbreid misverstand dat het Latijn zou zijn afgeschaft.
Een mis is een liturgische plechtigheid, die door een priester voor de aanwezigen wordt opgedragen. Men gebruikt ook de termen; een mis doen, celebreren, lezen of zingen. Heden ten dage spreekt men over de voorganger in de liturgie. De priester wordt hierbij geholpen door één of meerdere misdienaars. Veel onderdelen in de mis zijn door de gebruikte symboliek en sacramentele handelingen sterk mystagogisch, wat in de katholieke theologie wil zeggen; het symbool of het ritueel bewerkt een manifestatie van het onzichtbare ofwel de betekenis achter het symbool wordt werkelijkheid. Dit is speciaal van belang in verband met de betekenis die aan de eucharistie gehecht wordt. Met de eucharistie wordt het offer van Christus aan het kruis niet alleen herdacht, maar volgens de katholieke traditie bij elke viering opnieuw tegenwoordig gesteld. In die zin is de mis ook daadwerkelijk een offerdienst. Dit in tegenstelling tot de protestantse theologie en eredienst, waarin de gebruikte symbolen (brood en wijn) slechts een tekenfunctie, een herinnerings- en gedenkingswaarde hebben en waar de offergedachte nadrukkelijk wordt afgewezen.
In de mis hebben onder meer wierook (geur als van het hemelse, boven het alledaagse uit), kaarsen, de Bijbelboeken, het altaarmissaal (boek met gebeden van de liturgie), het altaar (symbool van het offer van Christus) en bovenal de geconsacreerde hostie (gedaante van brood) en wijn (gedaante van wijn) belangrijke tekenwaarde. Tegelijkertijd heeft de gebruikte symboliek een mystagogische waarde, die de gelovige helpt zich open te stellen voor de werkelijkheid, die in de liturgie zichtbaar wordt.
Sinds enkele decennia kunnen Missen ook buiten de kerk beluisterd worden. Deze toepassing heet kerkradio en is bedoeld voor onder andere zieken, ouderen en mensen die om een of andere reden niet in staat zijn hun eigen mis bij te wonen.
Opbouw van de mis[]
Novus Ordo Missae[]
Dit is de gebruikelijk hedendaagse manier om een mis te celebreren, normaal gezien in de volkstaal.
 Zie Novus Ordo Missae voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Tridentijnse ritus[]
Dit is een uitzonderlijke manier van de mis te celebreren, zoals standaard was voor het Vaticaans Concilie. Deze mis is "ad orientem" en in het Latijn.
| Zie Tridentijnse ritus voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Soorten missen[]
- Chrismamis: mis in de Goede Week, waarin de bisschop het chrisma wijdt
- Engelenmis: mis bij de begrafenis van een jong kind
- Gelezen Mis of stille mis: mis zonder enige vorm van zang
- Gezongen Mis
- Hoogmis: de voornaamste en meestal plechtig gezongen mis op zon- en feestdagen.
- Houten mis: oefening waarbij seminaristen aan een niet-gewijd altaar met ongewijd vaatwerk repeteren
- Huwelijksmis
- Indultmis: mis die vóór de algemene vrijgave van de buitengewone vorm (in 2007) met toestemming van de lokale bisschop opgedragen werd volgens de Tridentijnse ritus
- Latijnse Mis: een mis die wordt opgedragen in het Latijn, volgens de Novus Ordo Missae of de Tridentijnse ritus
- Plechtige Mis of Drie-Heren-Mis : Mis met priester, diaken en subdiaken
- Pontificale Mis: mis opgedragen door een bisschop met troon, diakens, subdiakens en ceremonarius.
- Private Mis: een mis die door één priester wordt opgedragen
- Requiem: mis voor de zielerust van een overledene
- Votiefmis: een mis die afwijkt van de vaste kerkelijke jaarkalender (jaareigen) en betrekking heeft op een bepaalde devotie
- Vroegmis: de eerste (stille) mis op zondagmorgen
- Vissersmis: informele benaming voor een zeer vroege vroegmis (om vier of vijf uur 's morgens)
- Zielemis: mis ter nagedachtenis van een gestorvene
De mis in de muziek[]
In de muziek neemt de mis verschillende vormen aan, zoals de vocale, meerstemmige missen van Byrd, de Hohe Messe van Bach, de Missa Solemnis van Beethoven en de Krönungsmesse en het Requiem van Mozart. Aleksandr Gretsjaninov schreef de beroemde Missa Festiva, Louis Vierne is componist van de Messe Solemnelle en Andrew Lloyd Webber componeerde ook een Requiem.
Het ordinarium van de mis, dit zijn de vast wederkerende gezangen, bestaat uit:
Het Proprium bestaat uit:
Enkele specifieke vormen van missen:
- Parafrasemis
- Parodiemis
Vergoedingen[]
Gelovigen kunnen verzoeken richten tot kloosters, kerken, heiligdommen en ook individuele priesters om een mis op te dragen voor een bijzondere intentie. Zo kostte een mis bij het heiligdom van Mutianus Maria Wiaux in het Belgische Malonne in 2008 € 5,00, een noveen van missen € 56,00 en een trentain (dertigtal missen) € 186,00. Gedurende de eredienst wordt dan gemeld aan wie de mis is opgedragen en een moment van stilte voor gebed ingelast. Bij de schrijn voor een zalige of heilige wordt in de regel de daar begraven persoon om voorspoed of kracht gebeden.
Zie ook[]
- Sacrosanctum Concilium - Constitutie van het Tweede Vaticaans Concilie
- Ecclesia de Eucharistia - Encycliek van Paus Johannes Paulus II over de Eucharistie
- Liturgiam Authenticam - Instructie over de Eucharistie
- Redemptionis Sacramentum - Instructie over de Eucharistie
Externe links[]
- Institutio Generalis Missalis Romani Instructie over het gebruik van het Romeinse Missaal (Latijnse en Engelse versies)
- Misuren in België
- Het Heilig Misoffer in beeld. Ter meditatie. Door A. Kunkel, katholiek priester, 2005. (eerste editie 1961)
- De Mis (ritus Pius V) in beeld
ar:القداس الإلهي bat-smg:Švėntas Mėšės be:Імша br:Oferenn cs:Mše eo:Meso (diservo) et:Missa fi:Messu fr:Messe ga:Aifreann gd:Aifreann gl:Misa he:מיסה hr:Misa hu:Szentmise id:Misa it:Celebrazione eucaristica ja:ミサ ka:მესა ko:미사 la:Missa lb:Mass (Zeremonie) li:Heilige Mès lt:Šventosios Mišios nn:Messe pl:Msza pt:Missa ru:Месса sc:Missa sh:Misa simple:Mass (liturgy) sk:Omša (bohoslužba) sl:Sveta maša sq:Mesha sv:Mässa th:ศีลมหาสนิท uk:Богослужіння vec:Mesa wa:Messe wuu:弥撒 zh:弥撒