Bewegingen · Denominaties · Oecumene · Homilie/Preek · Gebed · Christelijke muziek · Kerkmuziek · Kerkgebouw · Liturgie · Kalender · Symboliek · Kunst · Kritiek
Paulus · Petrus · Kerkvaders · Heiligen · Constantijn · Athanasius · Augustinus · Anselmus · Aquino · Palamas · Wyclif · Luther · Calvijn · Wesley · Arius · Marcion van Sinope · Paus
Liturgie is het geheel van voorgeschreven gebeden, ceremoniën en handelingen die een eredienst uitmaken. Zo spreekt men bijvoorbeeld over de katholieke liturgie, de oosterse liturgie, etc.
Geschiedenis[]
Oude Griekenland[]
Het woord is afgeleid van het oudgriekse woord λειτουργία (leitourgia), dat "volksdienst" betekent. In de Griekse stadstaten werd dit woord gebruikt voor een publiek goed dat een rijke burger uit eigen middelen financierde, ofwel vrijwillig of omdat het door de wet werd verplicht. Voorbeelden hiervan waren het bekostigen van zangers bij een opvoering en het uitrusten van een oorlogsschip. In Athene wees de stadsraad liturgieën toe aan de rijken en er was ook een wet waarmee een man die een liturgie opgedragen kreeg terwijl een nog rijkere man nog geen liturgie had vervuld, de eerste hem mocht uitdagen om ofwel de liturgie uit te voeren of goederen met hem uit te wisselen.
Vroege christendom[]
Het gebruik in de kerk is ontstaan doordat dit gebruik vaak wordt genoemd in de Griekse vertaling van het Nieuwe Testament (bijvoorbeeld in Handelingen 13:2; vaak vertaald als 'werk' of 'taak'). Het verwijst hier naar een openbare en welbewuste duidelijk omschreven ceremonie. Later wordt het woord gebruikt om de vieringen van sacramenten aan te geven in de religieuze bijeenkomsten van christenen. Deze vieringen worden voorgegaan door een priester of voorganger en zijn helpers. Het bestaan van een hiërarchie van bisschoppen, priesters en diakens is reeds uit die tijd bekend.
In de vroege kerk bestond naast de agape (een gezamenlijk liefdesmaal) en in aansluiting hierop ook de sacramentele Eucharistieviering (Mis).
De liturgische handelingen en symbolen hebben naar plaats en tijd een verschillende vormgeving gekregen. Zo kristalliseerden zich diverse ritussen uit, zoals de Byzantijnse, de Koptische ritus en de Syrische ritus. In het Westen ontstond uit de apostolische liturgieën van Rome en Noord-Italië de invloedrijke Romeinse ritus, die na het Concilie van Trente (1545-1563) voor de gehele wereld overgenomen zou worden.
Gedurende het kerkelijk jaar zijn de liturgische gewaden specifiek gekleurd volgens de liturgische kleuren.
Reformatie[]
Uit de misviering ontwikkelde zich na de Reformatie binnen de protestantse kerk een eigen manier van vieren. De liturgie werd vrijwel ingeperkt tot lezing(en) uit de bijbel met uitleg (preek). Later werden door de reformatorische kerken uitgebreidere liturgievormen ontwikkeld. Waar de nadruk binnen de Mis zowel op de Dienst van het Woord (Liturgia Verbi) als op de Dienst van het Altaar (Liturgia Eucharistica) ligt, ligt deze binnen de protestantse kerkdienst enkel op het gelezen en gepredikte Woord. Een beschrijving van de liturgie in een protestantse kerk kan men vinden op het lemma over de kerkdienst.
De liturgie in een evangelische of charismatische gemeente wordt gekenmerkt door een informele sfeer.
| Christendom (portaal) | |
|---|---|
|
Drie-eenheid: Vader ∙ Zoon ∙ Heilige Geest |
|
Voor meer mediabestanden zie de categorie Liturgy van Wikimedia Commons. |
ar:طقس ديني bat-smg:Lėtorgėjė bg:Литургия bs:Bogoslužje ca:Litúrgia cs:Liturgie da:Liturgi el:Λειτουργική eo:Liturgio et:Liturgia fi:Liturgia fr:Liturgie hr:Bogoslužje hu:Liturgia hy:Պատարագ (եկեղեցական) ia:Liturgia id:Liturgi it:Liturgia ja:典礼 ka:ლიტურგია la:Liturgia lb:Liturgie lt:Liturgija nn:Liturgi no:Liturgi nrm:Litourgie pl:Liturgia pt:Liturgia ru:Литургия sk:Liturgia (úkony) sq:Liturgjia sr:Литургија sv:Liturgi sw:Liturgia tr:Ayin uk:Літургія zh:基督教禮拜儀式