Judith, soms ook geschreven als Judit, is een vrouw uit het gelijknamige Bijbelboek, dat als deuterocanoniek bekend staat. Dit betekent dat het boek onderdeel is van de Septuagint en door protestanten en Joden als apocrief gezien wordt. De naam Judith betekent "de vrouw uit Judea".
Het verhaal over Judith is een van de weinige uit de bijbel waar de macht van de vrouw die van de man overstijgt. De twee andere verhalen zijn die van Simson & Delila en Jael & Sisera. De naamdag van Judith is 17 augustus. Men brengt sint-juttemis in verband met Judith.
Het Bijbelse verhaal[]
De fictieve stad Betulia wordt belegerd door de legendarische Holofernes, een legeraanvoerder die van Nebukadnezar II de opdracht kreeg de hele wereld te veroveren. Het enorme Assyrische leger trekt naar het westen en lijkt onoverwinnelijk. De Israëlieten sloten de passen af, bouwden versterkingen op alle hoge bergtoppen en wierpen hindernissen op in de vlakten.
Bind daarom, Holofernes, niet de strijd met hen aan als in een gewone veldslag. ... laat uw dienaren de waterbron die aan de voet van de berg ontspringt bezetten. Want daaruit voorzien alle inwoners van Betulia zich van water. Ze zullen vergaan van de dorst en hun stad overgeven.
De stedelingen raken uitgedroogd en wanhopen over de goede afloop. De mooie, rijke weduwe Judith maakt zich op en trekt het Assyrische legerkamp binnen met haar bediende Abra. Na drie dagen denkt Holofernes haar na een maaltijd te kunnen verleiden. Holofernes drinkt meer dan ooit en valt uiteindelijk in slaap.
Fragment tekst Judith 13 vanaf vers 7 (nieuwe vertaling):
Toen liep ze naar de bedstijl vlak bij Holofernes’ hoofd, nam daar zijn zwaard weg, [7] ging naar het bed toe en pakte hem bij zijn haren beet. Ze zei: ‘Geef me nu kracht, Heer, God van Israël!’ [8] en hakte met al haar kracht Holofernes met twee slagen het hoofd af. [9] Ze rolde zijn lichaam van het bed en haalde de draperie van de stijlen. Even later kwam ze naar buiten en overhandigde Holofernes’ hoofd aan haar slavin, [10] die het in de reiszak deed waar haar voedsel in had gezeten.
Judith gaat terug naar haar stad. De inwoners vallen de belegeraars aan, die in verwarring raken als ze zien dat het hoofd van Holofernes op de stadsmuur is tentoongesteld. Het Assyrische leger slaat op de vlucht.
Judith onthoofdt Holofernes, Artemisia Gentileschi - Florence, Galleria degli Uffizi
Judith in de kunst[]
Veel kunstenaars zijn geïnspireerd door het dramatische verhaal van Judith, zoals het hier afgebeelde schilderij van Klimt en het gebrandschilderde glas van Dirk Crabeth laten zien. Donatello goot als eerste kunstenaar een bronzen plastiek, voor de paleistuin van de Medici; Michelangelo schilderde Judith in een hoek van het plafond in de Sixtijnse kapel. Ook Lucas Cranach, Botticelli, Paolo Veronese en Caravaggio hebben Judith geschilderd.
Het bloederige thema was geliefd rond 1600, vooral onder Caravagisten: Cristofano Allori maakte rond 1610 het werk Judith met het hoofd van Holofernes, waarop Judith met het hoofd van Holofernes in haar linkerhand staat afgebeeld. Adam Elsheimer beïnvloedde de Utrechtse Caravaggisten en Michiel Jansz. van Miereveld. Judith onthoofdt Holofernes is een beroemd schilderij van de Italiaanse schilderes Artemisia Gentileschi, herontdekt door feministen. Ook Peter Paul Rubens en Jan de Bray schilderden Judith, een populair onderwerp onder de Jezuïeten en tijdens de contrareformatie.
Alessandro Scarlatti schreef in 1693 La Giuditta, een oratorium dat voor het eerst in Napels werd opgevoerd. Antonio Vivaldi componeerde in 1716 Judita triumphans. Het werk was een opdracht na de overwinning van de Venetianen in Korfoe op de Turken. Mozart componeerde in 1771 muziek bij het dramatische oratorium La Betulia Liberata. Pietro Metastasio schreef het libretto. Het werk (KV 118) geeft blijk van de enorme vooruitgang die Mozart maakte in zijn vijftiende levensjaar.
Friedrich Hebbel schreef in 1840 zijn debuut, een psychologiserend werk, dat de innerlijke tegenstrijdigheden van Judith exploreert.
Zie ook[]
Judith (gedicht)
Sjabloon:Prefixindextabel
Externe links[]
Bronnen, noten en/of referenties:
- Uppenkamp, Bettina (2004) Judith und Holofernes in der italienischen Malerei des Barock, Berlin: Dietrich Reimer Verlag. ISBN 3496013044
Genesis · Exodus · Leviticus · Numeri · Deuteronomium · Geschiedenis · Jozua · Rechters · Ruth · I Samuel · II Samuel · I Koningen · II Koningen · I Kronieken · II Kronieken · Ezra · Nehemia · Ester · Poëzie en wijsheid · Job · Psalmen · Spreuken · Prediker · Hooglied · Grote profeten · Jesaja · Jeremia · Klaagliederen · Ezechiël · Daniël · Kleine profeten · Hosea · Joël · Amos · Obadja · Jona · Micha · Nahum · Habakuk · Sefanja · Haggai · Zacharia · Maleachi (einde van joodse canon)
Apocriefe of deuterocanonieke boeken: Tobit · Judit · Ester (Grieks) · I Makkabeeën · II Makkabeeën · Wijsheid · Wijsheid van Jezus Sirach · Baruch · Brief van Jeremia · Toevoegingen aan Daniël
Nieuwe Testament: Evangeliën
Matteüs · Marcus · Lucas · Johannes · Geschiedenis van de eerste christenen · Handelingen · De brieven van de apostelen · Romeinen · I Korintiërs · II Korintiërs · Galaten · Efeziërs · Filippenzen · Kolossenzen · I Tessalonicenzen · II Tessalonicenzen · I Timoteüs · II Timoteüs · Titus · Filemon · Hebreeën · Jakobus · I Petrus · II Petrus · I Johannes · II Johannes · III Johannes · Judas · Openbaring · Openbaring
| Wikisource NL | Meer bronnen die bij dit onderwerp horen, kan men vinden op de pagina Apocriefe boeken/Judith op de Nederlandstalige Wikisource. |
|
Voor meer mediabestanden zie de categorie Het boek Judith van Wikimedia Commons. |