| deel van de serie over de Eucharistie | |
|
Ook bekend als | |
| Ingesteld door Jezus | |
|
Theologie | |
|
Belangrijke theologen | |
|
Verwante artikelen | |
Het eucharistisch gebed (Prex Eucharistica in het Latijn), ook wel Grote Lofprijzing genoemd, is een centraal onderdeel van de katholieke H. Mis dat door de priester wordt uitgesproken. Het Eucharistisch gebed wordt gevolgd door het Onze Vader, Embolisme, Agnus Dei en Communie.
Hoewel het gebed een aantal vaste onderdelen heeft, bestaan er verschillende versies van die door de Apostolische Stoel zijn goedgekeurd. Het gebed heeft een tweeledige functie. Enerzijds is het een dankzegging aan God, anderzijds is het bedoeld als een bede om de consecratie van brood en wijn.
Onderdelen van het Eucharistisch gebed[]
- Het Eucharistisch gebed begint met een inleiding (prefatie) die begint met de oproep van de priester: "Sursum corda" (Verheft het (uw) hart), waarop de gelovigen antwoorden: "Habemus ad Dominum" (Wij zijn met ons hart bij de Heer) en rechtstaan. De prefatie is veranderlijk in eucharistisch gebed II en III, vast in IV. Dit is een dankzegging en lofprijzing. Op het eind verenigt de Kerk zich op aarde met de Kerk in de hemel met het sanctus.
- Het Sanctus
- Na het sanctus is er een overgang van lofprijzing naar smeekbede in de consecratie-Epiklese. Dit is een smeekbede gericht tot de Vader om door de werking van de H.Geest brood en wijn te maken tot Lichaam en Bloed van Christus. Deze overgang is zeer beknopt in II, kort in III en uitvoerig in IV.
- Instellingsverhaal met de consecratie.
- De anamnese acclameren de gelovigen het lijden en sterven van Christus dat in herinnering wordt gebracht.
- Oblatio (de Kerk voegt zich bij het offer van het altaar).
- Communie-epiklese (smeekbede aan de Vader om door de H.Geest zijn Kerk te maken tot Lichaam van Christus)
- Commemorisatie van de heiligen en intercessies,(III) ofwel intercessies en commemorisatie van de heiligen (II en IV). In de intercessies wordt steeds gebeden voor de herders van de Kerk: de paus en de plaatselijke bisschop, alsook voor de overledenen.
- Slotdoxologie, uitgesproken door de priester: Per ipsum, et cum ipso, et in ipso, est tibi Deo Patri omnipotenti, in unitate Spiritus Sancti, omnis honor et gloria per omnia saecula saeculorum (Door Hem, en met Hem en in Hem zal uw Naam geprezen zijn, Heer onze God, almachtige Vader, in de eenheid van de Heilige Geest, hier en nu en tot in eeuwigheid), waarop de gelovigen antwoorden met de acclamatie "Amen".
Versies van het Eucharistisch gebed[]
In de Tridentijnse ritus gebruikt men de Romeinse Canon (Te igitur clementissime Pater) als eucharistisch gebed. In bewerkte vorm wordt deze canon ook in de Novus Ordo Missae gebruikt, maar zij is niet langer de enige mogelijkheid. In de Nederlandse kerkprovincie zijn er bijvoorbeeld 13 mogelijke eucharistische gebeden. De eucharistische gebeden I t/m IV zijn duidelijk geïnspireerd op de Romeinse Canon. Twee van deze gebeden richten zich speciaal op vieringen voor verzoening. Drie gebeden zijn gericht op vieringen met kinderen. Bovendien zijn als aanvulling op het Altaarmissaal de eucharistische gebeden XII (in vier versies) en XIII (voor het huwelijk) uitgegeven.
Nederland
- Eucharistisch gebed Ia & Ib
- Eucharistisch gebed IIa, IIb & IIc
- Eucharistisch gebed IIIa, IIIb & IIIc
- Eucharistisch gebed IV (met vaste prefatie)
- Eucharistisch gebed V
- Eucharistisch gebed VI
- Eucharistisch gebed VII: voor de verzoening 1
- Eucharistisch gebed VIII: voor de verzoening 2
- Eucharistisch gebed IX: voor kinderen 1
- Eucharistisch gebed X: voor kinderen 2
- Eucharistisch gebed XI: voor kinderen 3
- Eucharistisch gebed XIIa, b, c & d
- Eucharistisch gebed XIII: voor het huwelijk
Vlaanderen
- Eucharistisch gebed Ia & Ib
- Eucharistisch gebed IIa, IIb & IIc
- Eucharistisch gebed IIIa, IIIb, IIIc
- Eucharistisch gebed IV (met vaste prefatie)
- Eucharistisch gebed V
- Eucharistisch gebed VI: voor de verzoening 1
- Eucharistisch gebed VII: voor de verzoening 2
- Eucharistisch gebed VIII: voor kinderen en jongeren
- Eucharistisch gebed IX: voor kinderen 2
- Eucharistisch gebed X: voor kinderen 3
Zoals Vicemus Quintus Annus (13) in 1988 en Redemptionis Sacramentum (51) in 2004 verduidelijkten, mogen priesters zich het recht niet toe-eigenen zelf eucharistische gebeden samen te stellen of te veranderen. Het eucharistisch gebed dient ook door de priester alleen in zijn geheel te worden uitgesproken. Dit geldt ook voor de slotdoxologie (Per ipsum, et cum ipso, et in ipso, ..., Door Hem, en met Hem en in Hem ... ).
Bronnen, noten en/of referenties:
- Vicemisus Quintus Annus (1988, bij de 25e verjaardag van Sacrosanctum Concilium, Engelse vertaling)
- Redemptionis Sacramentum (2004, vertaling in het Nederlands)
Externe link[]
cs:Eucharistická modlitba fi:Anafora it:Preghiera eucaristica ko:성찬기도 la:Prex eucharistica ml:അനഫോറ pl:Modlitwa eucharystyczna ru:Анафора (литургия) sr:Анафора (литургија)