Het Davidsfonds is een onafhankelijk Vlaams cultuurnetwerk. Het omvat twee cultuurverenigingen, een uitgeverij en een distributiecentrum. Het is voornamelijk actief in het Vlaams en Brussels Gewest; de uitgeverij ook in Nederland. Er zijn een zestigtal beroepskrachten op de hoofdzetel in Leuven actief.
Davidsfonds vzw, de cultuurvereniging, heeft als pijlers: Vlaams, Christelijk en Cultureel. Doelstelling is cultuurbevordering en actieve cultuurbeleving, met de focus op geschiedenis, kunst, taal en lezen. Zij bereikt ca. 50.000 leden-gezinnen en een veelvoud aan andere belangstellenden. De werking wordt ondersteund door ca. 5.000 vrijwilligers-bestuursleden in meer dan 500 plaatselijke afdelingen in Vlaanderen en Brussel.
Jaarlijks organiseert zij meer dan 10.000 activiteiten. Meest gekend zijn het Groot Nederlands Dictee (GND), de Junior Journalist-wedstrijd, de Nacht van de Geschiedenis, de tentoonstellingen, colloquia, concerten en zoektochten die over heel Vlaanderen en Brussel georganiseerd worden en de 100 internationale cultuurreizen binnen en buiten Europa. Daarnaast zijn er de voordrachtavonden, lezingen, boekenbeurzen, leeskringen en culturele uitstapjes van de plaatselijke afdelingen. Tenslotte worden via Universiteit Vrije Tijd ca. 150 cursussen per jaar door universiteitsprofessoren voor een breder publiek gegeven.
In steden en gemeenten wordt intensief samengewerkt met de lokale besturen, de culturele centra en de heemkundige kringen. Het Davidsfonds geeft ook bijzondere aandacht aan de sociale dimensie van taal en de emancipatie voor de Nieuwe Vlamingen door een goede kennis van de taal.
Davidsfonds vzw en Universiteit Vrije Tijd vzw zijn erkend door de Vlaamse overheid voor het sociaal-cultureel werk, al bedraagt de subsidiëring slechts ca. 15% van de inkomsten.
Davidsfonds Uitgeverij nv geeft jaarlijks meer dan 120 nieuwe boeken en cd’s uit. Het gaat over populair-wetenschappelijk werk over kunst en cultuur, geschiedenis, taal, naast kinder- en jeugdboeken, romans en poëzie.
Geschiedenis[]
Het Davidsfonds werd op 15 januari 1875 te Leuven opgericht met als motto Godsdienst, Taal, Vaderland, en genoemd naar kanunnik Jan Baptist David (1801 - 1866). Het was bedoeld als de tegenhanger van het vrijzinnige Willemsfonds als gevolg van de toenemende ideologische polarisering in Vlaanderen en in de Vlaamse Beweging. Daardoor kwam de nadruk de eerste decennia nog meer op het godsdienstige aspect te liggen dan aanvankelijk bedoeld was. De vereniging kende meteen succes, met reeds het eerste jaar 2.500 leden in 27 afdelingen, 7.000 leden in 1888 en na een tijdelijke terugval 12.000 leden in 1914. Toen reeds vormen de plaatselijke afdelingen de spil in de werking. De eerste jaren werden heel wat agressieve anti-vrijzinnige romans uitgegeven. Als drukkingsgroep ijverde zij voor een uitbreiding van de taalwetgeving, vanaf 1883 in samenwerking met het Willemsfonds.
De Eerste Wereldoorlog verlamde bijna volledig de werking. Na de bevrijding vond zij meteen een nieuwe start. Zij steunde op politiek vlak het Vlaams minimumprogramma, dat de minimale Vlaamse eisen van de gematigde Vlaamsgezinden inzake taalwetgeving binnen Vlaanderen en België vertolkte. Het ledenaantal kende in 1932 een voorlopig hoogtepunt, met 74.000 leden in 421 afdelingen.
Na de Tweede Wereldoorlog hervatte het Davidsfonds overal in Vlaanderen zijn werking maar bleef bij zijn vroegere methoden en formules. Mede ten gevolge van de verhoogde concurrentie (televisie, nieuwe organisaties voor volwassenenvorming…) verloor het leden. In het midden van de jaren 1960 kwam er een diepgaande vernieuwing met nieuwe boekenreeksen, specifiek vormingswerk, kaderopleiding enz. Het Davidsfonds zette zich onder meer in voor de vastlegging van de taalgrens, culturele autonomie, Leuven-Vlaams. Samen met het Willemsfonds en het socialistische Vermeylenfonds bleef het impulsen gegeven aan de Vlaamse Beweging door Nederlandstalige cultuur te promoten. Het was één van de stichtende leden van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV).
Sinds de jaren 1980 ijverde het voor meer Vlaamse autonomie via nieuwe staatshervormingen. Zij ging vooral de culturele werking van haar afdelingen stimuleren. Het aantal activiteiten dat die organiseerden, steeg spectaculair (van ca. 5.500 per jaar in 1984 tot bijna 11.000 twintig jaar later) en er kwamen ook meer belangstellenden op af. Maar het aantal leden daalde. Er werd gestart met nieuwe initiatieven en met cursussen, waaruit een afzonderlijke instelling groeide: Universiteit Vrije Tijd Davidsfonds vzw.
Het aantal uitgegeven boeken steeg van ca. 25 (in 1984) naar ca. 125 per jaar. De uitgeverij van het Davidsfonds werd in Vlaanderen marktleider voor jeugdboeken en voor werken over geschiedenis. In 1982 werd de publicatie van boeken in een aparte nv Davidsfonds Uitgeverij ondergebracht. De boeken worden thans ook via de gewone boekhandel verkocht en door de stijging van het aantal verkochte boeken werd de daling van het aantal leden van de cultuurvereniging op financieel vlak opgevangen. De laatste jaren stabiliseert het ledenaantal overigens rond de 50.000 gezinnen.
Peter Peene uit Langemark is de huidige nationale voorzitter. Omtrent is het ledenmagazine van het Davidsfonds dat vijf maal per jaar verschijnt.
Bronnen[]
- E. de Maesschalck en L. Vints, Davidsfonds. 1875-2000, Leuven, 2000 (n.a.v. 125 jaar Davidsfonds)
- L. Wils, Honderd jaar Vlaamse Beweging, Leuven, 1977 & 1989.